فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص

ارزیابی شاخص حریق و انفجار DOW

در صنایع شیمیایی به خصوص صنایع نفت و پتروشیمی خطر حریق و انفجار همواره به دلیل قابلیت اشتعال و واکنش پذیری مواد، بالا بودن دما و فشار عملیاتی، فراریت و قابلیت تبخیر مایعات و متعاقباً تشکیل ابری از بخارات قابل اشتعال/انفجار از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل خطر حریق و انفجار به ترتیب از اولین و دومین خطرات اصلی در این صنایع به شمار می رود. با اینکه حوادث انفجار بزرگترین خسارات را به دنبال دارد، اما حریق به دلیل عمومیت آن جدی تر از انفجار می باشد.

روش های و تکنیک های متفاوتی جهت آنالیز خطر حریق و انفجار در صنایع شیمیایی وجود دارد که از بین آن ها می توان به شاخص حریق و انفجار اشاره کرد که روش های نسبتاً ساده و کامل بوده و ریسک کلی واحدهای فرآیندی را محاسبه می کنند.

هربرت داو، در سال 1890 شرکت DOW را تأسیس کرد. این شاخص برای اولین بار در سال 1964 توسط شرکت مواد شیمیایی DOW ارائه شد. اين شاخص از سال 1964 تاکنون 6 بار مورد بازنگری قرار گرفته است. آخرین ویرایش این شاخص (ویرایش هفتم) در سال 1994 منتشر شده است.

این شاخص یک نوع سیستم تجزیه و تحلیل ریسک حریق و انفجار می باشد که یک ارزیابی سیستماتیک و منظم از پتانسیل حریق، فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص انفجار و واکنش پذیری تجهیزات فرآیندی و مواد موجود در آن ها است. این شاخص با برقراری ارتباط بین ایمنی و پارامترهای عملیاتی، تجزیه و تحلیل ایمنی فرآیند را ساده تر می کند. در این روش ایمنی تابعی از پارامترهای عملیاتی است.

اگرچه این شاخص برای ارزیابی ریسک حریق، انفجار و واکنش پذیری مواد ذخیره شده با مواد موجود در فرایند، ارائه شده است اما می توان از آن برای واکاوی واحدهای فرآیندی کوچک مانند یکسو کننده ها، ترانسفورمرها، بویلرها، اکسید کننده های حرارتی و … نیز استفاده نمود.

محاسبات مربوط به شاخص حریق و انفجار (F&EI) فرض بر این است که در واحد فرآیندی حداقل ۵۰۰۰ پوند (۲۲۶۸ کیلوگرم) یا ۶۰۰ گالن ( 2.27 متر مکعب) ماده قابل احتراق، اشتعال یا واکنش پذیر ذخیره سازی یا جابجا می گردد. حال در صورتی که میزان این مواد کمتر از مقادیر مذکور باشد، ممکن است ریسک محاسبه شده توسط این شاخص بیش از مقادیر واقعی برآورد شود. مطالعات نشان داده که شاخص حریق و انفجار (F&EI) قادر است برای واحدهای فرآیندی که حداقل ۱۰۰۰ پوند (۴۵۴ کیلوگرم) یا حدود ۱۲۰ گالن (0.454 متر مکعب) مواد قابل احتراق و واکنش پذیر را ذخیره یا جابجا می نمایند نیز نتایج رضایت بخش و نزدیک به مقادیر واقعی را فراهم آورد.

محاسبه شاخص حریق و انفجار DOW

برای محاسبه شاخص DOW کار فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص با انتخاب پروسه ای که پتانسیل ایجاد حادثه را دارد شروع می شود. بعد از انتخاب پروسه مورد نظر مهمترین فاکتورهایی که باید مورد مطالعه قرار بگیرند به شرح ذیل می باشد:

1. پتانسیل انرژی شیمیایی (فاکتور ماده)
2. مقدار مواد خطرناک
3. وقفه کاری و تراکم دارای اهمیت حیاتی(دلار در فوت مربع)
4. تاریخچه رویدادهای حریق و انفجار مربوط به فرآیندهای مشابه
5. اهمیت پروسه مورد نظر نسبت به کل پروسه

1-2 آشنایی با فرایند تولید

اولین مرحله در محاسبه شاخص F&EI شناخت فرایند محل مورد بررسی از طریق نقشه ها و مطالعه شرح فرایند و همچنین مطالعه دستورالعمل های عملیاتی است.

2-2- انتخاب واحدهای فرآیندی حساس و بحرانی از نظر خطر حریق و انفجار

در این مرحله حساس ترین و آسیب پذیرترین واحدها از نظر خطر حریق و انفجار بر اساس معیارهای زیر انتخاب می شوند.

الف) مقدار مواد خطرناک موجود در مخازن ذخیره
ب) درجه اشتعال پذیری و درجه واکنش پذیری بیشترین ماده موجود در فرآیند تولید
ج) آمار حوادث حریق، انفجار و نشت مواد شیمیایی
د) دما و فشار عملیاتی دستگاه ها و تجهیزات اصلی
ه) ارزش تجهیزات و مواد موجود در واحد فرآیندی

لازم به ذکر است که یک واحد تولید تشکیل شده است از کل تأسیسات موجود در سایت که شامل: فرآیندهای شیمیایی، فرآیندهای مکانیکی، خطوط لوله، مخازن و غیره می باشد. برای مثال یک کارخانه تولید لاتکس به عنوان یک واحد تولید در نظر گرفته می شود. هر واحد تولیدی از تعدادی واحد فرآیندی تشکیل یافته که در مورد مثال فوق (کارخانه تولید لاتکس) این واحدهای فرآیندی شامل: تانک های ذخیره مواد خام، راکتور، پمپ های تغذیه کننده راکتور و … است. در نهایت از مجموع چند واحد فرآیندی یک منطقه یا ناحیه فرآیندی به وجود می آید. بنابراین هر واحد تولیدی از چندین واحد فرآیندی تشکیل یافته است که برای محاسبه شاخص F&EA تنها واحدهای فرآیندی که دارای پتانسیل حریق و انفجار هستند، مورد ارزیابی قرار می گیرند.

این مطلب بروزرسانی شد و 3 فایل دیگر از شاخص آتش و انفجار DOW + نمونه انجام شده در شرکت پتروشیمی در 37 و 13 و 50 صفحه پیوست شد.

برای دیدن لینک دانلود در سایت ثبت نام و اکانت خود را ویژه کنید
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و .

معرفی سه شاخص اصلی بورس آمریکا | نزدک، S&P 500 و داوجونز

در این مقاله به معرفی سه شاخص اصلی بورس آمریکا میپردازیم.

مجله افیکس کار: شاخص ها نقش مهمی در تحلیل کلی بازارهای سهام ایفا می کنند. شاخص ها و نوساناتشان اطلاعات زیادی در مورد اقتصاد، ریسک سرمایه گذاری، و روند های مختلف سرمایه گذاری دراختیار ما قرار میدهند. به طور کلی درک ظرافت های ساختار و ترکیب آنها برای تمام تصمیمات در زمینه سرمایه گذاری ضروری است.

در دنیای سرمایه گذاری همه نگاه ها به شاخص های بورس آمریکا است. چرا که بورس آمریکا را می توان مهم ترین مکان گردهمایی فعالان بازار سرمایه و سرمایه گذاران و کارآفرین ها دانست.

رسانه ها اغلب اکثر گزارش های خود را در ارتباط با سه شاخص اصلی ارائه می دهند . اخبار آنها بیشتر در مورد عوامل موثر و مخرب پیرامون این شاخص هاست. سرمایه گذاران از این شاخص ها به عنوان نماینده عملکرد سهام و نوعی راهنما استفاده می کنند.

شاخص سهام نزدک (NASDAQ) آمریکا چیست؟

نزدک (Nasdaq) دومین بازار بزرگ مبادله سهام و اوراق بهادار در دنیاست. بزرگ‌ترین بازار سهام دنیا هم بورس سهام نیویورک (NYSE) است. تمامی تراکنش‌های خرید و فروش سهام در بازار نزدک به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. لذا مکان فیزیکی برای این بازار وجود ندارد. در کل، بازار سهام نزدک بیشتر شرکت‌های فناوری را شامل می‌شود.

شاخص نزدک شامل بیش از ۳۲۰۰ کمپانی دارای تکنولوژی در زمینه فعالیت ارتباطی، مخابراتی، حمل و نقل، خدمات مالی و… است. برخلاف بازار وال‌استریت و بورس نیویورک، بازار نزدک کاملا الکترونیکی است.

نزدک دومین بازار سهام بزرگ دنیا از لحاظ ارزش کل بازاری است و گاهی اوقات به این بازار، فرابورس یا OTC هم گفته می‌شود.

گاهی اوقات بورس سهام نزدک با شاخص سهام نزدک اشتباه گرفته می‌شوند.

شاخص سهام نزدک، یکی از سه شاخص اصلی بورس آمریکا مثل داو جونز و S&P 500 است. این شاخص روند کلی بورس سهام نزدک را نشان می‌دهد. بورس سهام نزدک بیش از ۳۱۰۰ شرکت را در بر می‌گیرد و در آمریکا بالاترین حجم معاملات روزانه را دارد.

شاخص سهام نزدک (NASDAQ Composite)

شاخص سهام نزدک شامل تمام شرکت‌هایی می‌شود که در بورس سهام نزدک لیست شده‌اند. شاخص سهام نزدک به همراه شاخص‌های داوجونز (Dow Jones) و S&P 500 سه شاخص مهم و بورسی آمریکا را تشکیل می‌دهند.

به دلیل این‌که اکثر شرکت‌های حاضر در بورس سهام نزدک (Nasdaq) شامل شرکت‌های فناوری می‌شوند، سرمایه‌گذاران از شاخص سهام نزدک (NASDAQ) به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد صنعت فناوری اطلاعات استفاده می‌کنند.

شاخص سهام نزدک ۱۰۰ (NASDAQ 100) هم شامل ۱۰۰ شرکت بزرگ غیر مالی در بورس سهام نزدک (Nasdaq) می‌شود و معمولاً بیش از ۹۰ درصد در نوسانات شاخص اصلی نزدک تأثیر دارند.

معامله و تحلیل شاخص سهام نزدک ۱۰۰ (NASDAQ 100) در متاتریدر

برای معامله یا تحلیل شاخص سهام نزدک ۱۰۰ در متاتریدر کافی است نماد USTECH را به پنجره مارکت واچ (Market Watch) اضافه کنید. برای این کار کافی است کلیدهای میانبر Ctrl+U را فشار دهید تا پنجره Symbols باز شود. سپس فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص از گروه CFD نماد USTECH را دو بار کلیک کنید. سپس به مارکت واچ بروید (Ctrl+M) و با راست کلیک کردن روی نماد USTECH چارت یا نمودار قیمتی شاخص نزدک را باز کنید.

در متاتریدر شاخص سهام نزدک ۱۰۰ با نماد USTECH، شاخص سهام داوجونز با نماد US30 و شاخص سهام S&P 500 با نماد US500 کد گذاری شده اند.

شاخص سهام S&P 500 آمریکا چیست؟

شاخص S&P 500 یکی از سه شاخص اصلی بورس آمریکاست که شامل سهام ۵۰۰ شرکت بزرگ آمریکایی می‌شود. این شاخص گزارشی از وضعیت ریسک و بازدهی شرکت‌های بزرگ آمریکایی است. همچنین تصویر خوبی از عملکرد بازار سهام آمریکا به نمایش می‌گذارد. معمولاً سرمایه‌گذاران از این شاخص به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد کلی بازار سهام، جریانات ریسکی و آینده اقتصادی آمریکا استفاده می‌کنند.

شاخص S&P 500 توسط دو شرکت مالی Standard و Poor ایجاد شده است. اسن شاخص در ۴ مارس سال ۱۹۵۷ به طور رسمی معرفی شده است. در سال ۱۹۶۶ شرکت McGrawhill این شاخص را به دست گرفت. اما در حال حاضر این شاخص یکی از شاخص‌های Dow Jones است.

شاخص S&P 500 چگونه کار می‌کند؟

شاخص S&P 500 ارزش کلی سهام شرکت‌های حاضر در شاخص را دنبال می‌کند.

ارزش کلی شرکت یا مارکت کپ (Market Cap) ارزش تمامی سهم‌های منتشر شده توسط شرکت در بازار است و از طریق ضرب قیمت سهام در تعداد کل سهام به دست می‌آید.

شرکتی که ارزش کل آن ۱۰۰ میلیارد دلار است، ۱۰ برابر بیشتر از شرکتی که ارزش کل بازاری آن ۱۰ میلیارد دلار است، در شاخص تأثیر داده می‌شود.

در ماه ژوئیه سال ۲۰۲۰ ارزش کل بازاری شاخص S&P 500 برابر ۲۷٫۰۵ تریلیون دلار بود.

روش اضافه کردن شرکتها به شاخص سهام S&P 500

یک کمیته وظیفه انتخاب شرکت‌ها برای اضافه کردن به شاخص سهام S&P 500 را بر عهده دارد. این کمیته بر اساس نقد شوندگی، اندازه و صنعت شرکت‌ها تصمیم می‌گیرد که شرکت در شاخص سهام S&P 500 لیست شود یا خیر؟

همچنین این کمیته هر سه ماه یک بار (مارس، ژوئن، سپتامبر و دسامبر) شاخص را تعدیل می‌کند. برای این‌که شرکتی در این شاخص قرار گیرد، باید حتماً در داخل آمریکا باشد و ارزش بازاری آن هم حداقل ۸٫۲ میلیارد دلار باشد.

همچنین باید حداقل ۵۰ درصد سهام شرکت عرضه عمومی شده باشد. همچنین قیمت سهام شرکت نباید کمتر از یک دلار باشد و همچنین حداقل ۵۰ درصد دارایی‌های ثابت و درآمدهای شرکت در داخل آمریکا باشد. همچنین تنها شرکتی می‌تواند در این شاخص لیست شود که حداقل در چهار فصل گذشته رشد درآمدی مثبتی داشته باشد.

مقایسه شاخص سهام S&P 500 با سایر شاخص‌های سهام

شاخص سهام S&P 500 در مقایسه با شاخص سهام داوجونز (Dow Jones) شامل شرکت‌های بزرگ و بیشتری است. شاخص داوجونز سهام ۳۰ شرکت بزرگ و پیشرو صنایع را در بر می‌گیرد. شاخص سهام S&P 500 در مقایسه با شاخص سهام نزدک (NASDAQ) تعداد کمتری از شرکت‌های فناوری را در بر می‌گیرد. به طور مثال در ماه آوریل سال ۲۰۲۰، ۵۷ درصد شاخص سهام نزدک آمریکا شامل شرکت‌های فناوری می‌شد، در حالی که شاخص S&P 500 تنها ۲۳ درصد سهام از شرکت‌های فناوری داشت.
با وجود تفاوت‌هایی که در شاخص‌های سهام آمریکا دیده می‌شود، معمولاً این سه شاخص همسو با یکدیگر حرکت می‌کنند. اگر تنها به یکی از این سه شاخص تمرکز کنید، باز هم می‌توانید تصویری از عملکرد کلی بازار سهام آمریکا به دست آورید.

معامله و تحلیل شاخص S&P 500 در متاتریدر

هر چند که امکان سرمایه‌گذاری مستقیم در شاخص S&P 500 وجود ندارد، اما می‌توان از قراردادهای CFD برای معامله این شاخص استفاده کنیم.

در نرم‌افزار متاتریدر قرارداد CFD شاخص S&P 500 با نماد US 500 نمایش داده می‌شود.

برای اضافه کردن این نماد به مارکت واچ تنها کافی است در نرم‌افزار متاتریدر کلیدهای Ctrl + U را فشار دهید تا پنجره Symbols باز شود.

در گروه CFD Analysis می‌توانید نماد US500 را برای تحلیل به مارکت واچ (Ctrl + M) اضافه کنید و یا از گروه CFD Trading نماد را به مارکت واچ اضافه و آن را معامله کنید.

چگونه با معامله شاخص S&P 500 سود کنیم؟

معمولاً سرمایه‌گذاران و معامله گران بازار فارکس و سهام از شاخص S&P 500 به عنوان یک اندیکاتور یا شاخص پیشرو برای ارزیابی آینده اقتصاد آمریکا استفاده می‌کنند.

وقتی‌که اقتصاد آمریکا عملکرد خوبی دارد و سرمایه‌گذاران از روند رشد اقتصادی آمریکا مطمئن هستند، معمولاً سهام می‌خرند. به همین دلیل رشد سهام می‌تواند نشانه‌ای از بهبود روند اقتصادی آمریکا باشد.

شاخص S&P 500 می‌تواند شاخصی برای جریانات ریسکی بازارهای مالی هم باشد.

معمولاً سقوط شاخص S&P 500 به معنی جریانات ریسک گریزی است. یعنی سرمایه‌گذاران نگران آینده اقتصادی هستند و به همین دلیل از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ریسکی مثل سهام خودداری می‌کنند و به‌جای آن، دارایی‌های امن و حافظ ارزش خریداری می‌کنند.

در مقابل وقتی شاخص S&P 500 رشد می‌کند، به این معنی است که سرمایه‌گذاران به آینده اقتصادی آمریکا خوش‌بین هستند و جریانات ریسک‌پذیری به راه افتاده است. یعنی سرمایه‌گذاران با فروش دارایی‌های امن به دنبال خرید دارایی‌های ریسکی مثل سهام هستند.

شاخص داوجونز آمریکا (Dow Jones industrial Average) چیست؟

شاخص داوجونز (Dow Jones) یکی از مشهورترین شاخص‌های سهام جهانی و سه شاخص اصلی بورس آمریکا است. با این حال بسیاری از فعالین بازارهای مالی شناخت درستی از این شاخص سهامی ندارند و حتی نمی‌دانند که این شاخص تنها شامل ۳۰ شرکت می‌شود.

معمولاً فعالین بازار فارکس که خیلی خود را درگیر بازارهای سهام نمی‌کنند، آشنایی کمتری با شاخص‌های سهام جهانی مهم دارند.

نوسانات بازارهای سهام می‌تواند بر بازار ارز تأثیر جدی بگذارد. به طور مثال وقتی جریانات ریسک گریزی شدیدی در بازارهای سهام روی می‌دهد (یعنی شاخص‌های سهام سقوط می‌کنند)، تقاضا برای برخی ارزهای رایج دنیا مثل دلار آمریکا افزایش و برای برخی دیگر کاهش خواهد یافت.

به همین دلیل اگر تازه‌کار هستید و با شاخص‌های سهام جهانی آشنا نیستید، توصیه می‌شود که حتماً روند نوسانات شاخص‌های سهام جهانی خصوصا سه شاخص اصلی بورس آمریکا را دنبال کنید.

شاخص سهام داوجونز آمریکا شامل ۳۰ شرکت بزرگ این کشور می شود. شاخص داوجونز می تواند تصویر نسبتا خوبی از عملکرد اقتصاد آمریکا را به نمایش بگذارد. نوسانات شاخص سهام داوجونز می تواند نشانگر روند جریانات ریسکی هم باشد.

تاریخچه شاخص داوجونز

شاخص متوسط داوجونز یا Dow Jones Industrial Average در تاریخ ۲۶ مه سال ۱۸۹۶ معرفی شد.

در سال ۱۸۸۵ اشخاصی به نام‌های چارلز داو، ادوارد جونز و چالز برگستریسر میانگین صنعتی بازار بورس و اوراق بهادار آمریکا را محاسبه کردند. این سه نفر به منظور دستیابی به ابزاری برای سنجش عملکرد واقعی بازار این شاخص را در یک ژورنال تخصصی به نام وال استریت منتشر کردند که با اقبال عمومی زیادی مواجه شد. آن‌ها مخفف اسم‌های خود را روی این شاخص نهادند و اختصارا نام شاخص داو جونز را DJIA گذاشتند.

در ابتدا این شاخص فقط از ۱۲ شرکت صنعتی تشکیل شده بود؛ اما به مرور زمان و با بزرگ‌تر شدن بازار، تمرکز شاخص تغییر پیدا کرد تا سایر صنایع نوظهور را به اقتصاد صنعتی آمریکا وارد کند.

تغییرات شاخص داوجونز در طول زمان

در سال ۱۹۱۶، شاخص متوسط صنعتی داوجونز شامل ۲۰ شرکت می‌شد. تا سال ۱۹۲۸ این عدد به ۳۰ رسید. تا به امروز هم تعداد شرکت‌های حاضر در شاخص سهام داوجونز ۳۰ عدد باقی مانده است.

معمولاً یک کمیته از نمایندگان شاخص‌های S&P داوجونز و تحلیلگران Wall Street Journal شرکت‌ها را برای اضافه کردن به شاخص سهام داوجونز انتخاب می‌کنند. این یعنی هیچ قانون خاصی برای انتخاب سهام وجود ندارد و تنها سهام شرکت‌هایی که سهم قابل‌توجهی در اقتصاد آمریکا دارند انتخاب می‌شوند.

شاخص داوجونز چگونه بدست می‌آید؟

برای محاسبه شاخص داوجونز آمریکا، قیمت سهام ۳۰ شرکت حاضر در این شاخص با هم جمع می‌شوند و سپس بر فاکتور داو تقسیم می‌شوند. فاکتور داو عددی است که به طور پیوسته تغییر می‌کند.

امروزه شرکت‌های سهامی تنها در یک کشور فعالیت نمی‌کنند و اکثر شرکت‌های بزرگ چند ملیتی هستند و در چندین کشور خارجی هم فعالیت می‌کنند. در اوایل ۱۹۰۰، شاخص داوجونز شامل شرکت‌های بزرگ آمریکایی می‌شد که نشانگر کل اقتصاد آمریکا بودند. اما امروزه شرکت‌های بزرگ در سرتاسر دنیا فعالیت دارند. به همین دلیل بسیاری از فعالین بازار معتقدند که شاخص سهام داوجونز دیگر نشانگر عملکرد اقتصاد آمریکا نیست.

شاخص داوجونز در چارت متاتریدر (MT4)

شما می‌توانید خیلی ساده در نرم‌افزار متاتریدر شاخص‌های سهام مهم دنیا را بررسی کنید. تنها کافی است پنجره Market Watch را باز کنید و سپس نماد شاخص داوجونز را به پنجره اضافه کنید.
برای این کار ابتدا در نوار اصلی نرم‌افزار به منوی View مراجعه کنید و روی Market Watch کلیک کنید و یا خیلی ساده دکمه‌های Ctrl + M را فشار دهید تا پنجره مارکت واچ باز شود. بعد از باز شدن پنجره Market Watch در فضای خالی این پنجره راست کلیک کنید و گزینه Symbols را انتخاب کنید. با این کار پنجره نمادهای موجود باز خواهد شد.

در پنجره Symbols تمام نمادهای موجود نمایش داده می‌شوند. گروه CFD را انتخاب کنید. گروه CFD Analysis نشانگر نمادهایی است که تنها برای تحلیل می‌توانید استفاده کنید. اما CFD Trading شامل نمادهایی است که می‌توان برای معامله هم استفاده کرد. نماد شاخص داوجونز در متاتریدر US 30 است.

شاخص داوجونز در چارت سایت تریدینگ ویو

سایت تریدینگ ویو، نمودار کاملی از شاخص داو جونز را در اختیار شما قرار می‌دهد که ابزارهای تحلیلی را نیز در اختیار دارید. برای دیدن نمودار کامل شاخص داوجونز می‌توانید از آدرس خود سایت Tradingview استفاده کنید.

Dow Index چیست

Dow Index چیست: وقوع آتش‌سوزی و انفجار منجر به خسارات شدیدی در بسیاری از صنایع، در درجه اول در زیان‌های مالی صنایع شده‌است. این مطالعه برای تخمین تلفات ناشی از آتش‌سوزی و انفجار و تاثیر اقدامات کنترلی بر روی تعداد خسارات به کار گرفته‌شده در شاخص آتش‌سوزی و انفجار Dow Indexانجام شد.

ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻯ ﺻﺮﻑ ﻫﺪﻑ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﻠﻴﻪ ﺟﻮﺍﻧﺐ ﺍﻣﺮ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻤﻨﻰ، ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ .

ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺤﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﺭﺷﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺭﺷﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻘﻮﻁ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﻰ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ. ﺭﺧﺪﺍﺩ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ، ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺸﻮﺭﻯ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍین هزینه ها به طور مستقیم و غیر مستقیم در حدود ۲ تا ۳ درصد تولید ناخالص ملی برآورد شده است.

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻄﺮ ﺁﺗﺶ ﺳﻮﺯﻯ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﻭ ﺩﻭﻣﻴﻦ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﺍﺻﻠﻰ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ محسوب میشود. در صنایع ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺻﻨﺎﻳﻌﻰ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﻘﺎﺕ ﻧﻔﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻼﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﺧﻄﺮ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﺷﺘﻌﺎﻝ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮﻯ ﻣﻮﺍﺩ، ﺑﺎﻻ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﻣﺎ ﻭ ﻓﺸﺎﺭ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ، ﻓﺮﺍﺭﻳﺖ ﻭ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﺎﻳﻌﺎﺕ ﻭ ﺩﺭ ﭘﻰ ﺁﻥ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺍﺑﺮﻯ ﺍﺯ ﺑﺨﺎﺭﺍﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻭ ﺍﺷﺘﻌﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ.

از آن جایی که اجزای تکنیک های کلاسیک ارزیابی ریسک نظیر ( FTA –HAZOP ) بر روی کلیه بخش های صنعت بسیار وقت گیر و پر هزینه است لذا برای صرفه جویی در وقت و تمرکز فعالیت های کنترل حریق و انفجار در بخش های مهم و بحرانی صنعت استفاده از چنین شاخص هایی مخصوصا برای شناسایی بحرانی ترین بخش ها اجتناب ناپذیر است. پس از شناسایی بحرانی ترین بخش ها می توان با بهره جستن از تکنیک های کلاسیک آن را دقیق تر و جزیی تر ارزیابی کرد. در این پژوهش اهداف زیر دنبال می شوند:
– تعیین شاخص حریق و انفجار که در واقع تعیین سطح ریسک واحد فرآیندی تحت بررسی است.
– بررسی سیستم های کنترل فرآیند و تعیین محتمل ترین خسارت ناشی از حریق و انفجار
راهنمای طبقه بندی خطر آتش سوزی و انفجار dow، نسخه هفتم ، توسط انستیتوی مهندسان شیمی آمریکا صادر شد. اطلاعات به طور عمده از طریق مصاحبه و مشورت با متخصصان و همچنین پارامترهای عملیاتی و اسناد فرآیند گزارش شده بدست آمد.

نتایج

Dow Index

شاخص داو واحد پردازش 243.68 تخمین زده شده است و بیشترین میزان خسارت پایه تقریباً 4.15 میلیون دلار در سال 2008 بوده است. میزان خسارت واقعی 2885500 دلار تخمین زده شده است و تعداد روزهای کاری گمشده 64.56 روز خواهد بود. خسارت وقفه 15،817،200 دلار تخمین زده شده است و مجموع خسارات وارد شده به سیستم 18.67 میلیون دلار است. این نتایج نشان داد که تلفات ناشی از قطع تولید بیشتر از ضرر ناشی از تخریب تجهیزات است.

سپس یک سری اصلاحات ارائه شد و دوباره تجزیه و تحلیل ریسک برای بررسی اثرات اصلاحات انجام شد. این مقایسه نشان می دهد که با اعمال اصلاحات ، FEI می تواند به 86.62 تغییر یابد و کل ضرر می تواند به 9.03 میلیون دلار کاهش یابد.

این مطالعه نشان می دهد که شاخص داو یک ابزار اصولی برای بررسی تأثیر اقدامات کنترلی است. همچنین مدیریت منابع را با توجه به یک قرارداد بیمه مطلوب افزایش می دهد. با توجه به اولویت کاهش عوامل آسیب زا ، چندین اقدام اصلاحی نظیر اصلاح سیستم زهکشی ، نصب ردیاب های هگزان ، سیستم آبپاش خودکار ، ردیاب های آتش نشانی روی سینی کابل و درنهایت استفاده از اسپری آب روی مخازن پیشنهاد شد.

حوادث آتش سوزی و انفجار در صنایع فرآیندی سالانه بخش عمده ای از خسارات را متحمل شده است. این تصادفات به ترتیب اولین و دومین ریسک عمده در صنایع فرآیند هستند که خسارات مالی ، انسانی و زیست محیطی ایجاد می کنند.
با توجه به وجود تعداد زیادی از صنایع فرآیند در ایران و در نظر گرفتن این واقعیت که آتش‌سوزی و خطر انفجار بزرگ‌ترین خطر در صنعت تحقیقات است، تحقیقات در این زمینه ضروری است.

در این مطالعه از Dow Index به دلایل زیر استفاده شده است: اول اینکه ، شاخص Dow پرکاربردترین روش است که در صنایع فرآوری مورد استفاده قرار می گیرد که در آن مواد قابل اشتعال ، قابل احتراق یا واکنش پذیر در انبار ، حمل و نقل یا پردازش قرار دارند. دوم اینکه ، با استفاده از این شاخص می توان خسارات آتش سوزی و انفجار را از نظر اقتصادی و کارآمد تخمین زد.
سوم ، اینکه ابزار کاربرپسند برای ارزیابی خطرات آتش سوزی و انفجار در صنایع فرآیندهای شیمیایی است که از پارامترهای موجود مانند دما ، فشار و انرژی مواد شیمیایی استفاده می کند.
در نهایت، این ابزار مفیدی برای ارزیابی ایمنی ذاتی و طراحی ایمن‌تر است. شاخص داو یک روش آنالیز ریسک کمی است که برای شناسایی خطر در سطح کارخانه استفاده شده‌است. این روش توسط شرکت شیمیایی داو برای تجزیه و تحلیل خطر انفجار معرفی شد.
با استفاده از شاخص داو می توان وقوع احتمالی آتش و انفجار را تخمین زد. اولویت های مدیریت می توانند به خوبی شناسایی شوند . خسارات های برآورد شده توسط این روش می تواند مبنایی برای تعیین هزینه های بیمه انفجار و آتش سوزی باشد.
هدف اولیه مدیریت ایمنی در این کارخانه یافتن این بود که آیا در سطح قابل قبولی از ایمنی عمل می‌کند یا خیر. بنابراین روش کلاسیک که یک روش ارزیابی ریسک کیفی است، به کار گرفته شد.
نتایج نشان داد که واحد فرایند دارای بیشترین پتانسیل در معرض خطر آتش سوزی و انفجار است. در نتیجه ، مطالعه حاضر با هدف تعیین دقیق تر ضررها و تشویق مدیریت برای سرمایه گذاری در سیستم های کنترل و بهبود اقدامات فعلی کنترل آتش و انفجار بر اساس اولویت های آنها انجام شد. همچنین برای محاسبه نرخ بیمه برای یک قرارداد بیمه بهینه استفاده شد.
برای این منظور ، خطرات پایه و خاص فرآیند مورد بررسی قرار گرفت ، سپس به هر خط یک صورت حساب جدید اختصاص یافت. عوامل مجازات ، ضریب خطای اصلی و عامل خطر ویژه محاسبه شد. محصول دو مورد از این فاکتورها عامل خطر واحد پردازش (F3) بود. در همین حال ، درجه اشتعال پذیری و واکنش پذیری هگزان که ماده اصلی خطرناک در این واحد است ، برای محاسبه ضریب ماده (MF) تعیین شد. سپس تصحیح دما با توجه به شرایط حرارتی مطالعه انجام شد. شاخص DOW با ضرب F3 و MF محاسبه شد. سپس شعاع قرار گرفتن در معرض و منطقه در معرض خطر محاسبه شد.

در مرحله بعد ، مقادیر تجهیزات از طریق مقدار تعویض در ناحیه تماس و ضریب آسیب (DF) محاسبه شده است ، که بیانگر میزان خسارت ناشی از آتش سوزی و انفجار و تخریب انرژی واحد فرآیند است.
با استفاده از فاکتور مواد (MF) و عامل فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص خطر در واحد فرآیند (F3) و مراجعه به نمودارهای دستی ، DF مشخص شد. محتمل ترین خسارت پایه ای که خسارت بدون هیچگونه اقدامات ایمنی و کنترلی در آن وجود دارد ، با ضرب ارزش تجهیزات و ضریب آسیب محاسبه شده است.

ﺭﻭﺵ ﻛﺎﺭ

Dow Index

ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺭﻭﻏﻦ ﻛﺸﻰ ﻛﺸﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻻﺯﻡ ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ، ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻯ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ DOW نتایج ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﻯ ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮﻫﺎﻯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﺩﻣﺎ ﻭ ﻓﺸﺎﺭ ﻭ ﻭ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﺑﺎ ﻛﺎﺭﺷﻨﺎﺳﺎﻥ ﻭ ﻣﺴﻮﻭﻟﻴﻦ ﻭﺍﺣﺪ، ،… ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻯ ﮔﺮﺩﻳﺪ .ﺑﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻮﺍﻣﻠﻰ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻮﻉ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻮﺍﺩ، ﭘﺎﺭﺍﻣﺘﺮﻫﺎﻯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻭﺍﺣﺪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ، ﻭﺍﺣﺪ ﺍﻛﺴﺘﺮﺍﻛﺸﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ این تحقیق در نظر گرفته شد.

در اجرای روش DOW ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻭﻝ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺩ MF ، عامل خطرات عمومی فرآیند F1، و عامل خطرات خاص فرآیند F2 محاسبه شوند . ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﻌﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ میزان ﺍﻧﺮژﻯ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﺪﺩﻯ ﺁﻥ بین ۱ تا ۴۰ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ . این عامل براساس درجه ﺍﺷﺘﻌﺎﻝ ﭘﺬﻳﺮﻯ ﻭ ﺩﺭﺟﻪ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﭘﺬﻳﺮﻯ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺟﺪﻭﻝ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﻣﺎﻯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻰ ﻭﺍﺣﺪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ، ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺩﻣﺎ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ . برای محاسبه F1 و F2 ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﺧﺎﺹ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﺷﺪﻩ ﻭ به ﻫﺮﻳﻚ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ .ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ، ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻰ ﻳﺎﺑﺪ .ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻭ ﺧﺎﺹ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺮﻡ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ انفجار در جدول ۱ نمایش داده شده اند.

از حاصل ضرب F1 و F2 عامل خطرات واحد فرآیندی F3 ﻭ ﺍﺯ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮﺏ ﻋﺎﻣﻞ F3 درعامل مواد MF ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ .ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺷﺪﺕ ﺭﻳﺴﻚ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻌﺎﻉ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮ ﻭ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺟﺪﺍﻭﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ.

ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﻯ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺿﺮﺭ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮﺏ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ C1
( کنترل فرآیند) – C2 جداسازی مواد و C3 حفاظت از حریق محاسبه خواهد شد. ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﺪﺩ ۱ بوده و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻛﻨﺘﺮﻟﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﻯ ﻭ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺍﺯ ﺿﺮﺭ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮﻟﻰ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻓﺎﻗﺪ ﻛﺎﺭﺍﻳﻰ ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺍﺳﺖ .ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﻤﺎﺱ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺍﺩ، ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﻭﺍﺣﺪ ﻭ ﻣﻨﺤﻨﻰ ﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ، ﻋﺎﻣﻞ آسیب DF مشخص می شود . از حاصل ضرب عامل آسیب در اﺭﺯﺵ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ، ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻭﺍﻗﻌﻰ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ . شکل ۱ ﺍﻟﮕﻮﺭﻳﺘﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ.

منبع : Central ( PMC) PubMed
مقاله ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻰ ﺭﻳﺴﻚ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺩﺭ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻯ ﺑﺎ ﺭﻭﺵ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺮﻳﻖ ﻭ ﺍﻧﻔﺠﺎر DOW منتشر شده در فصل نامه ایمنی و بهداشت کار

شاخص میانگین صنعتی داوجونز چیست؟

شاخص میانگین صنعتی داوجونز (Dow Jones Industrial Average – DJIA) که همچنین به‌عنوان (Dow 30) نیز شناخته می‌شود یک شاخص بازارهای مالی است که شامل حرکات قیمتی و قیمت‌های سهام 30 شرکت برتر و بزرگ در بازارهای سرمایه است.

این شرکت‌ها هم در بازار بورس نیویورک (New York Stock Exchange – NYSE) و هم در بازار نزدک (NASDAQ) فعالیت می‌کنند. نام داوجونز از نام چارلز داو (Charles Dow) کسی که این شاخص را در سال 1896 به همراه همکارش ادوارد جونز (Edward Jones) طراحی کرد، گرفته شده است.

وقتی که گزارشگران شبکه‌های تلویزیونی برای توصیف بازار از جملاتی مانند «بازار امروز خوب بوده است» و یا «بازار امروز روندی صعودی را طی کرده است» استفاده می‌کنند معمولاً منظورشان حرکات شاخص داوجونز است.

شاخص میانگین صنعتی داوجونز به‌عنوان دومین شاخص قدیمی بازار در ایالات متحده شناخته می‌شوند. شایان ذکر است که نام اول این شاخص در بازارهای آمریکا شاخص میانگین ترابری و حمل‌ونقل (Dow Jones Transportation Average) بوده است.

همچنین شاخص میانگین صنعتی داوجونز به‌گونه‌ای طراحی شده است تا به‌عنوان معیاری برای سنجش سلامت اقتصاد کلی ایالات متحده آمریکا در نظر گرفته شود.
نکات کلیدی

• شاخص میانگین صنعتی داوجونز (DJIA) به‌عنوان یک معیار تحت بررسی در بازار شناخته شده و سهام شرکت‌های برتر و معتبر بازار را دربرمی‌گیرد. سهام این شرکت‌ها می‌توانند در بازار بورس نیویورک یا در بازار NASDAQ معامله شوند.
• شاخص میانگین صنعتی داوجونز به‌عنوان یک شاخص وزن‌دار شناخته می‌شود که وزن این شاخص از قیمت 30 شرکت بزرگ که سهام‌شان به‌طور عمومی در بازارهای بورس نیویورک یا نزدک معامله می‌شود به‌دست می‌آید.
• این شاخص توسط چارلز داو و همکارش ادوارد جونز در سال 1896 به‌عنوان معیاری برای سنجش سلامت اقتصاد کلان در ایالات متحده آمریکا طراحی شد.

درک مفهوم شاخص میانگین صنعتی داوجونز

به شاخص میانگین صنعتی داوجونز به‌طور خلاصه (the Dow) نیز می‌گویند. این شاخص یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها در بازارهای مالی در سرتاسر دنیا است.

شاخص میانگین صنعتی داوجونز شامل 30 شرکت می‌شود که هر کدام از آن‌ها از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان به‌شمار رفته و درآمدی بسیار بالا دارند. از این کمپانی‌ها می‌توان به شرکت والت دیزنی، اکسون موبیل (Exxon Mobil) و مایکروسافت اشاره کرد.

زمانی که این شاخص برای اولین بار در سال 1896 به بازار معرفی شد، تنها شامل سهام 12 کمپانی می‌شد. هر یک از آن کمپانی‌ها به‌عنوان شرکت اصلی در صنعت خود فعالیت می‌کردند، برای مثال اصلی‌ترین شرکت‌ها در صنایع ریل‌سازی، بافت و کتان، گاز، شکر، تنباکو و صنایع نفتی برای اندازه‌گیری این شاخص انتخاب شدند.

در واقع شاخص میانگین صنعتی داوجونز نسخه‌ای کامل‌تر از شاخص میانگین حمل‌ونقل داوجونز بود، که این باعث شد که این شاخص (منظور شاخص صنعتی داوجونز) دومین شاخص قدیمی در ایالات متحده آمریکا باشد.

در ابتدای قرن بیستم عملکرد کلی شرکت‌ها ارتباط زیادی با رشد کلی و اخبار مربوط در آن صنعت داشتند. در نتیجه، رابطهٔ مستقیمی بین شاخص عملکردی داو و رشد یا ریزش اقتصادی در آن بخش از صنعت وجود داشت.

حتی امروزه، یک شاخص قوی و قدرتمند داوجونز نشان‌دهندهٔ یک اقتصاد قوی و سرپا است، در حالی که شاخص ضعیف داوجونز نشان‌دهنده یک اقتصاد روبه‌پایین و در حال تضعیف است.

با توجه به تغییرات رخ داده در اقتصاد در طی زمان، اجزای تشکیل‌دهندهٔ این شاخص نیز تغییر می‌کند. شاخص داوجونز معمولاً شرکت‌هایی که از اهمیت کمتری در حالت کنونی بازار برخوردارند را از محاسبات حذف کرده و شرکت‌های دیگری را جایگزین آن‌ها می‌نماید.

همچنین در صورت ایجاد تغییرات بزرگ و اثرگذار در اقتصاد کلان، اجزای این شاخص به‌گونه‌ای تغییر می‌کنند تا بتوانند به‌خوبی بازتاب این تغییر بزرگ را نمایان سازند. برای مثال، یک شرکت که درصد بسیار بزرگی از سرمایه‌هایش در بازار را در نتیجهٔ عدم‌ثبات مالی (financial distress) از دست داده ممکن است از شاخص داوجونز حذف شود.

میزان سرمایه بازار (market capitalization) به‌عنوان روشی برای اندازه‌گیری ارزش یک شرکت در نظر گرفته می‌شود. در این روش ارزش کنونی هر سهم شرکت در تعداد سهام منتشرهٔ آن شرکت ضرب می‌شوند.

سهامی با ارزش سهم بالاتر اثر بیشتری در این شاخص خواهند داشت یا به قولی از وزن بیشتری برخوردار خواهند بود. بنابراین، هرچه درصد تغییرات چنین سهمی (که از اثر زیادی در محاسبه شاخص برخوردار است) بیشتر باشد شاهد تغییر بیشتری نیز در مقادیر محاسبه‌شدهٔ نهایی خواهیم بود.

در ابتدا، چارلز داو این میانگین صنعتی را با جمع قیمت سهام 12 شرکت برتر و تقسیم کردن آن‌ها بر عدد 12 انجام می‌داد. نتیجهٔ نهایی به‌دست‌آمده در چنین حالتی یک میانگین ساده بود.

با گذر زمان، این فرمول تکمیل‌تر شده و مقادیری به آن اضافه شده و مقادیری نیز از آن کم شده‌اند. از این مقادیر می‌توان به جدا شدن دو شرکت و در نتیجه جدایی سهام آن‌ها یا ادغام شدن دو یا چند شرکت اشاره نمود. در این مرحله، با محاسبات ساده‌ای می‌توانیم متوجه شویم که روش محاسباتی گذشته در بازار امروز کاربردی ندارد.

فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص

بعدها عددی به نام فاکتور داو (Dow divisor) نیز به وجود آمد. فاکتور داو یک عدد ثابت است که برای محاسبهٔ مقدار اثر حرکت یک واحدی قیمت در هر یک از سهام 30 شرکت تشکیل‌دهندهٔ شاخص میانگین صنعتی داوجونز در نظر گرفته شد.

همچنین تغییراتی نیز در این عدد ثابت داده شد تا با توجه به تغییرات شاخص میانگین صنعتی داوجونز بتواند ثبات خود را حفظ نماید. عدد کنونی شاخص میانگین صنعتی داوجونز برای فاکتور داو، طبق روزنامهٔ وال استریت ژورنال برابر با 0.14748071991788 است.

شاخص میانگین صنعتی داوجونز یک شاخص وزن‌دار نبوده و براساس مقدار سرمایهٔ شرکت‌هایش (مانند) طبقه‌بندی نشده است. بنابراین، این شاخص مجموعی از قیمت‌های یک سهم برای تمامی شرکت‌های سازندهٔ آن را نمایش می‌دهند که بر عدد مذکور (فاکتور داو) تقسیم می‌شود. عدد به‌دست‌آمده برابر با مقدار تغییری است که حرکت یک واحدی قیمت سهام هر یک از شرکت‌های تشکیل‌دهندهٔ این شاخص را بررسی می‌نماید.

فاکتور داو / قیمت ترکیبی سهام = قیمت شاخص میانگین صنعتی داوجونز

اجزای شاخص میانگین صنعتی داوجونز

این شاخص مرتباً به‌روزرسانی می‌شود و شرکت‌هایی که دیگر مطابق با دستورالعمل ذکر شده برای حضور در این شاخص نیستند از آن کنار گذاشته می‌شوند.

تا سال 1928، این شاخص به محدودهٔ کنونی‌اش رسیده بود. ترکیب آن شرکت‌ها از آن زمان تاکنون حدود 60 بار تغییر کرده است. اولین بار تنها 3 ماه پس از رونمایی از 30 سازندهٔ این شاخص، انجام گرفت. در سال‌های اولیهٔ این شاخص بحران اقتصادی آمریکا در سال 1929 اتفاق افتاد که در آن زمان طبعاً تغییرات زیادی در اجزای تشکیل‌دهندهٔ این شاخص صورت گرفت.

اولین تغییر وسیع در این شاخص در سال 1932 به انجام رسید، زمانی که تعداد 8 سهم از سازندگان این شاخص با سهام شرکت‌های دیگر تعویض شدند.

آخرین تغییرات گسترده در ترکیبات این شاخص در سال 1997 رخ داد. در این زمان، تعداد 4 شرکت از اعضا تشکیل‌دهندهٔ این شاخص جایگزین شده‌اند. Travelers Group با شرکت Westinghouse Electric و Johnson & Johnson با شرکت Bethlehem Steel جایگزین شد؛ شرکت Hewlett-Packard نیز جای Texaco را گرفت و شرکت Wal-Mart به‌جای Woolworths آمد.

دو سال بعد در سال 1999، 4 عضو دیگر از این شاخص تغییر کردند. در آن زمان شرکت‌های Chevron، Sears Riebuck، Union Carbide و Goodyear Tire از لیست خارج شدند و جای آن‌ها را شرکت‌های Home Depot، Intel، Microsoft و SBC Communications گرفته و در شاخص حاضر شدند.

آخرین تغییر بزرگ صورت گرفته در سال‌های اخیر به تاریخ 26 ماه ژوئن سال 2018 برمی‌گردد، زمانی که شرکت Walgreens Boots Alliance به‌جای شرکت General Electric Company وارد محاسبات شاخص شد. به‌علاوه، United Technologies با شرکت Raytheon Company ادغام‌شده و شرکت جدیدی تحت عنوان Raytheon Technologies ایجاد کردند.

همچنین در سال 2020 نیز DowDuPont تجزیه شده و Dow Chemical Company جای آن را گرفت. در 24 اوت سال 2020،‌ شرکت‌های Salesforce، Amgen و Honeywell جای ExxonMobil، Pfizer و Raytheon Technologies را در شاخص داو گرفتند.

جدول زیر نشان‌دهندهٔ فهرستی مرتب شده برحسب الفبا است که کمپانی‌هایی که در سال 2020 در شاخص میانگین صنعتی داوجونز لحاظ شده‌اند را نشان می‌دهد:
اجزای تشکیل‌دهندهٔ شاخص میانگین صنعتی داوجونز

Company	Symbol	Year Added
3M	MMM	1976
American Express	AXP	1982
Amgen	AMGN	2020
Apple Inc.	AAPL	2015
Boeing	BA	1987
Caterpillar	CAT	1991
Chevron	CVX	2008
Cisco Systems	CSCO	2009
The Coca-Cola Company	KO	1987
Dow Inc.	DOW	2019
Goldman Sachs	GS	2013
The Home Depot	HD	1999
Honeywell	HON	2020
IBM	IBM	1979
Intel	INTC	1999
Johnson & Johnson	JNJ	1997
JPMorgan Chase	JPM	1991
McDonald’s	MCD	1985
Merck & Co.	MRK	1979
Microsoft	MSFT	1999
NIKE	NKE	2013
Proctor & Gamble	PG	1932
Salesforce	CRM	2020
The Travelers Companies	TRV	2009
UnitedHealth Group	UNH	2012
Verizon	VZ	2004
Visa	V	2013
Walmart	WMT	1997
Walgreens Boots Alliance	WBA	2018
The Walt Disney Company	DIS	1991

مراحل مهم تاریخی شاخص میانگین صنعتی داوجونز

آنچه در ادامه آمده مراحل مهمی از دوران تاریخی شاخص میانگین صنعتی داوجونز هستند و دستاوردهای این شاخص را نشان می‌دهند:

• 15 مارس سال 1993: بیشترین میزان افزایش واحد در یک روز در تاریخ این شاخص در روز 15 مارس سال 1993 رخ داد. در آن زمان، بازار روندی نزولی داشت و این روند نزولی، روندی قوی به‌شمار می‌رفت. اما در آن روز شاخص میانگین صنعتی داوجونز 34% رشد را تجربه کرده است این بدین معنی است که شاخص میانگین صنعتی داوجونز، در آن روز 8.26 واحد رشد کرده و در سطح 62.10 بسته شد.
• 19 اکتبر سال 1987: در این روز شاخص داوجونز شاهد بزرگ‌ترین افت قیمتی یک‌روزهٔ خود بود. این روز هم‌زمان با روز دوشنبه سیاه (Black Monday) رخ داد. شاخص میانگین صنعتی داوجونز در این روز 22.61٪ افت کرد. جالب‌تر آنکه هیچ توضیح منطقی در پس این افت بازار وجود نداشت. هرچند عده‌ای اشتباهات کامپیوتری و معامله‌گری کامپیوتری را یک عامل اساسی در رخداد این سقوط قیمتی می‌دانند.
• 17 سپتامبر سال 2001: افت قیمتی که در این روز رخ داد در کل تاریخ شاخص میانگین صنعتی داوجونز در رتبه چهارم قرار گرفته اما در زمان رخدادش بزرگ‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌رفت. این افت قیمتی و سقوط شاخص میانگین صنعتی داوجونز در پی حملات 11 سپتامبر در شهر نیویورک اتفاق افتاد. در این روز شاخص میانگین صنعتی داوجونز 684.81 واحد یا 7.1٪ افت کرد. هرچند باید در نظر داشته باشیم که شاخص بیش از افت قیمتی‌اش در 17 سپتامبر نیز افت را تجربه نموده بود. برای مثال، این شاخص بیش از 1000 واحد را در بین تاریخ‌های 2 ژانویه تا 10 سپتامبر سال 2001 از دست داده بود. شاخص میانگین صنعتی داوجونز، پس از این افت قیمتی شروع به رشد کرده و تا آخر سال 2001، 10000 واحد رشد را تجربه نمود.
• 3 ماه مِی سال 2013: در این روز شاخص داوجونز برای اولین بار در تاریخ 15000 واحد را رد کرد.
• 25 ژانویه سال 2017: در این روز شاخص داوجونز برای اولین بار در سطحی بالاتر از 20000 واحد در تمامی تاریخش بسته شد.
• 4 ژانویه سال 2018: شاخص در فاکتور داو و نحوهٔ محاسبهٔ این شاخص سطح 25075.13 واحدی بسته شد، این اولین بسته شدن شاخص در سطحی بالاتر از 25000 واحد بود.
• 17 ژانویه سال 2018: شاخص برای اولین بار در سطح قیمتی 26115.65 بسته شد، که این اولین بسته شدن این شاخص در سطحی بالاتر از 26000 واحد بود.
• 5 فوریه سال 2018: شاخص داوجونز سقوطی 1175.21 واحدی را تجربه کرد.
• 21 سپتامبر سال 2018: شاخص به بالاترین سطح قیمتی خود برابر با 26743.50 واحد رسید.
• 26 دسامبر سال 2018: شاخص میانگین صنعتی داوجونز در این روز بیشترین میزان حجم رشد روزانه‌اش را با 1086.25 واحد ثبت کرد.
• 11 ماه جولای سال 2019: شاخص داوجونز برای اولین بار در تاریخش به سطحی بالاتر از 27000 واحد رسید.
• روز 12 فوریه سال 2020: شاخ میانگین صنعتی داوجونز به بالاترین میزانش در تمامی تاریخ رسید. در این روز این شاخص به 29551 واحد رسید.
• ماه مارس سال 2020: شاخص میانگین صنعتی داوجونز در طی این ماه به‌صورت متوالی رکوردهای افت را ثبت نمود. این رکورد در نتیجهٔ همه‌گیری و دنیاگیری ویروس کرونا ثبت شده‌اند. این افت‌ها باعث شدند تا شاخص میانگین صنعتی داوجونز به سطحی زیر 20000 واحد برسد و حتی طی یک روز ما شاهد افت 3000 واحدی در این شاخص نیز بودیم. هرچند در این میان نیز چندین بار شاهد بالا رفتن و پایین آمدن این شاخص با مقادیر بزرگ 2000 و 1500 واحدی نیز بودیم.

محدودیت‌های شاخص میانگین صنعتی داوجونز

بسیاری از منتقدان بر این باورند که شاخص میانگین صنعتی داوجونز به‌درستی تمامیت اقتصاد ایالات متحده آمریکا را نشان نمی‌دهد زیرا که تنها از 30 شرکت بزرگ تشکیل شده است.

آن‌ها باور دارند که تعداد این شرکت‌ها برای بازتاب وضعیت کلی اقتصاد در آمریکا بسیار کم بوده و عنوان می‌کنند که تعداد این شرکت‌ها باید بیشتر شوند تا شامل شرکت‌های کوچک یا شرکت‌هایی با اندازه‌های متفاوت شود تا بتواند وضعیت اقتصاد کلان در ایالات متحده را به‌خوبی منعکس کند.

بسیاری از منتقدان بر این باورند که شاخص (S&P 500) وضعیت اقتصادی ایالات متحده آمریکا را بسیار بهتر نمایش می‌دهد زیرا این شاخص شامل 500 شرکت است. 500 شرکت در برابر تنها 30 شرکتی که در شاخص میانگین صنعتی داوجونز در نظر گرفته شده‌اند. طبیعی است که شاخص S&P 500 دارای گستردگی بیشتری بوده و می‌تواند وضعیت اقتصادی را بهتر نمایش دهد.

در ادامه منتقدان بر این باورند که در نظر گرفتن صرف قیمت سهام یک کمپانی نمی‌تواند به‌خوبی وضعیت آن را شرح دهد، همان طور که میزان سرمایهٔ کل کمپانی در بازار سرمایه نمی‌تواند به‌خوبی وضعیت کل آن کمپانی را نمایش دهد.

در این روش شرکتی با قیمت سهام بالاتر اما با سرمایهٔ بازاری کمتر وزن بیشتری نسبت به شرکتی با قیمت سهام کمتر اما با سرمایهٔ بازاری بیشتر خواهد داشت که این موضوع خود یک ضعف در نمایش وضعیت اصلی و اندازه واقعی این شرکت‌ها است.

تیم تحریریه دیجی کوینر

این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.

نحوه محاسبه شاخص بورس

در این مقاله از دلفین وست قصد داریم به نحوه محاسبه شاخص بورس بپردازیم. در انتخاب سهام از طرف سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار، میزان بازدهی سهام یک از فاکتورهای مهم در تصمیم‌‌‌‌‌‌گیری است. این‌‌‌‌‌‌که آیا سهام یک شرکت ارزش سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاری دارد یا خیر، با درنظر گرفتن معیاری به نام شاخص در بورس مشخص می‌‌‌‌‌‌شود. شاخص‌‌‌‌‌‌های مختلفی در بورس وجود دارد که از طریق فرمول به خصوص خود محاسبه می‌‌‌‌‌‌شوند. در این مقاله قرار بر معرفی روش محاسبه شاخص بورس و فاکتورهای دخیل در آن است.

محاسبه شاخص بورس

نحوه محاسبه شاخص بورس در گروی یک فرمول اولیه است.

در این فرمول براین اساس که چه شاخصی را محاسبه می‌‌‌‌‌‌کنیم، ارزش جاری بازار مربوط به آن را جایگزاری می-کنیم. برای مثال، نحوه محاسبه شاخص مالی به این صورت است که ارزشی که شرکت‌‌‌‌‌‌های مالی در بازار ایجاد کرده‌‌‌‌‌‌اند را در دو زمان مبدأ و محاسبه را در فرمول قرار می‌‌‌‌‌‌دهیم، و در نهایت شاخص مالی را برحسب درصد خواهیم داشت.

شاخص کل بورس چگونه محاسبه می‌‌‌‌‌‌شود؟

شاخص کل بورس باید میزان بازدهی سهام را با درنظر گرفتن نوسانات قیمتی و میزان سود نقدی شرکت‌‌‌‌‌‌ها بیان کند. از این رو فرمول فوق را با ازودن کمی جزئیات کامل‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌کنیم.

همان‌‌‌‌‌‌طور که می‌‌‌‌‌‌دانید، شاخص کل تمام شکت‌‌‌‌‌‌ها را درنظر می‌‌‌‌‌‌گیرد. بنابراین i در فرمول، نشان‌‌‌‌‌‌دهنده تعداد است. در این فرمول p_(it ) قیمت سهام شکت iام در زمان t، q_it تعداد سهامی که شرکت iام در زمان t منتشر کرده است و RD_t پایه شاخص قیمت و بازدة نقدي در زمان t است.

نحوه محاسبه شاخص قیمت

می‌‌‌‌‌‌دانیم که شاخص قیمت تنها فاکتور تغییرات قیمتی را مدنظر دارد. این تفاوت بین شاخص قیمت و شاخص کل است. بنابراین در مخرج فرمول شاخص قیمت، فاکتور R که نماد سود یا بازرده نقدی است وجود ندارد. بنابراین فرمول محاسبه شخص نقدی به صورت زیر خواهد بود.

نحوه محاسبه شاخص شناور آزاد

می‌‌‌‌‌‌دانیم که اصلاح سهام شنا آزاد، به بخشی از سهام شرکت‌‌‌‌‌‌ها فته می‌‌‌‌‌‌شد که مدم عادی آن ا د اختیا دارند و می‌‌‌‌‌‌توان براساس آن آما بهینه‌‌‌‌‌‌ای از وضعیت بورس اوراق بهادار ارائه داد. در محاسبه این شاخص معیارهای مختلفی دخیل هستند، به همین جهت می‌‌‌‌‌‌توان گفت، در بین شاخص‌‌‌‌‌‌ها پیچیده‌‌‌‌‌‌ترین روند محاسبه را دارد. معیارهای زیر در این محاسبات دخیل هستند و هر شش ماه، بازنگری و به روز رسانی می‌‌‌‌‌‌شوند.

• حذف شرکت‌‌‌‌‌‌های تازه‌‌‌‌‌‌ پذیرفته‌‌‌‌‌‌شده
• ارزش بازار و نقدشوندگی
• نظر کمیته بازنگری شاخص

در نهایت پس از اعمال معیارهای یاد شده فرمول شاخص به شکل زیر درخواهد آمد.

در این فرمول، P_j قیمت هر سهم، Q_j تعداد سهام منتشرشده، F_j درصد سهام شناور آزاد هر شرکت و B_t عدد مبنا برای شاخص است.

تعمیم فرمول اصلی به کل شاخص‌‌‌‌‌‌ها

نحوه محاسبه شاخص بورس از یک فرمول واحد پیروی می‌‌‌‌‌‌کند. همان فرمولی که برای محاسبه شاخص کل از آن استفاده می‌‌‌‌‌‌شود. تنها موردی که باید درنظر گرفت، مواردی است که در هر شاخص اهمیت دارد. برای مثال در محاسبه شاخص 30 شرکت بزرگ‌‌‌‌‌‌تر، طبیعی است که سقف تعداد شرکت‌‌‌‌‌‌ها که در فرمول با n مشخص شده-است، 30 خواهدبود. همین موضوع برای شاخص 50 شرکت فعال‌‌‌‌‌‌تنیز وجود دارد. بنابراین فرمول محاسبه شاخص بورس در بین تمامی شاخص‌‌‌‌‌‌ها قابل تعمیم است.

سخن پایانی

شاخص‌‌‌‌‌‌های بورس، معیارهای خوبی برای تحلیل بازار هستند. این شاجنبه‌‌‌‌‌‌های مختلفی ا زبازار را درنظر گرفته و آمار و ارقام مخصوص به هریک را ارائه می‌‌‌‌‌‌دهند. به عنوان سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار خوب است با نحوه محاسبه آن‌‌‌‌‌‌ها آشنا باشید. این محاسبات در کنار سایر روش‌‌‌‌‌‌های موجود، تحلیل تکنیکال را ساده‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌کنند. برای آشنایی بهتر با موارد یادشده خوب است از یک دوره آموزشی مثل بورس از صفر کمک بگیرید، تا به تمام نکات این موضوع اشراف پیدا کنید.