سوالات متداول با علاقه مرکب

همچنین برای دسترسی به نمونه سوالات سایر دروس و حتی پایه های تحصیلی دیگر می توانید به مقاله ارائه شده در این قسمت مراجعه نمایید .

قالب های اجرایی خوشنویسی

هر اثر خوشنويسى مى‌ تواند در قالب‌ها و گونه‌‌هاى مختلفى ارائه شود.
هر يک از اين قالب‌ها داراى شرايط و اصول خاصى می باشند که رعایت آنها توسط هنرمند الزامیست.

از رایج ترین قالب های ارائه آثار خوشنویسی میتوان به سطرنویسی، دو سطری نویسی، کتابت، سیاه مشق، چلیپا، کتیبه و قطعات مرکب اشاره کرد که در ادامه به توضیح هر یک می پردازیم.

سطرنویسی

همانطور که می دانید سطر ساده‌ترين قالب براى ارائه نوشته در خوشنويسى است و می توان گفت از ارکان مهم خوشنویسی می باشد.
به مجموعه کلمه ها و جمله‌هايى که روى خط کرسى قرار مى‌گيرند سطر می گویند. به طور کلی سطر نویسی قالبی است که در آن متنی را در یک خط خوشنویسی می کنند. سطر ممکن است يک جمله کامل باشد يا چندين جمله را در خود جاى دهد. گاهى نيز ممکن است جمله کامل نباشد و یا یک مصرع از شعر باشد.

دو قسمت مفردات سطر و ترکيب سطر اصول کلى سطر را شامل مى‌شود.
مفردات سطر: اجزاى سطر است، شامل حروف، کلمه ها و اتصالات است.
ترکيب سطر: نحوه ارتباط بين حروف و کلمات و چگونگى قرار گرفتن آنها در داخل سطر است بطورى که سطر در زيباترين شکل خود قرار بگيرد.

اصول و قواعد اوليه ترکيب‌بندى سطر نیزعبارتند از : رعايت کرسى حروف و کلمه ها، رعايت کردن فاصله حروف و کلمه ها، کشيده‌ها و جايگاهشان در سطر، سوار کردن حروف و کلمات، اتمام سطر.

دو سطری نویسی

دو سطری نویسی قالبی است که در آن متنی را در دو خط زیر هم خوشنویسی می کنند، دوسطرنويسى بيشتر براى نوشتن يک بيت شعر بکار مى‌رود.
در نوشتن دو سطر يا يک بيت، بايد قواعد سطرنويسى در هر دو سطر رعايت شود. فاصله دو سطر يا دو مصرع از هم دیگر با توجه به طول هر سطر و ارتفاع آن حدود ۱۲ تا ۱۵ نقطه می باشد که باید بدان توجه داشت.

کتابت

کتابت در لغت به معنای نوشتن و تحرير کردن است اما در خوشنويسى به اصطلاح و قالبى میگویند براى نوشتن کتاب. قبل از به وجود آمدن صنعت چاپ، همه کتاب‌ها با دست نوشته مى‌شد، کتابت قالبى براى ارائه نوشته بصورت ريز است و بيشترين کاربرد را در کتاب‌نويسى دارد. برای ابزار کتابت، قلم نى محکم‌تر و باريک‌تر از قطر يک مداد معمولى است. مرکب بايد از بهترين نوع باشد و دوات بار کوچک انتخاب شود.
کتابت ريز را در اصطلاح خوشنويسي «کتابت خفى» و کتابت کمى درشت را «کتابت جلى» مى‌گويند. تمام قواعد سطرنويسى بايد در سطرهاى کتابت رعايت شود.
يکدستى و هماهنگى در تمام صفحه يکى از ويژگي هاى کتابت خوب است.

از خوشنويسان برجسته‌اى که در گذشته کتابت را به زيبايى سوالات متداول با علاقه مرکب انجام داده‌اند، مى‌توان ميرزا محمدرضا کلهر و عمادالکتاب را نام برد. از خوشنویسان معاصر نيز مى‌توان استاد سيد حسين ميرخانی و استاد سيد حسن ميرخانی را نام برد. مهم‌ترين اثر کتابت استاد سيد حسين ميرخانی، قرآنى است که به خط نستعليق نوشته شده است.

سیاه مشق

در سياه‌مشق‌هاى تمريني، هدف ايجاد يک قطعه نيست اما احتمالاً در قرن دهم هجرى به عنوان اجراى يک قطعه زيبا صورت گرفته و ادامه يافته است و در قرن سيزدهم با ظهورخوشنویسانی همچون ميرزا غلامرضا اصفهانى و ميرحسين ترک به اوج خود رسيده است. می توان گفت بيشترين آثار سياه‌ مشق نستعليق در دوران قديم مربوط به ميرعماد بوده، که از زيبايى و مهارت زيادى در اجرا برخوردار است. از قرن سيزدهم به بعد قالب سياه‌مشق جايگاه خود را به عنوان يک قطعه با ارزش هنرى خوشنويسى پيدا کرد و امروزه سیاه مشق های خوشنویسان بزرگ ارزش زیادی دارد و در نقاشیخط نیز بسیار از سیاه مشق استفاده می شود.

چلیپا

ازبهترین قالب هایی است که که براى نوشتن رباعى و دوبيتى و قطعات خوشنويسى بخصوص نستعليق استفاده مى‌شود، که از مجموع چهار سطر و يا مجموع دو قالب دو سطرى ايجاد مى‌شود. سطرها در داخل آن به‌ شکل مورب و کج قرار مى‌ گيرند. در اين قالب ، سطرها بسيار دقيق و حساب شده در جاى خود قرار داده مى‌شوند. تقارن ميان فضاهاى پر و خالى توازن در قطعه و چليپا را ايجاد مى‌کند و آن را زيبا جلوه مى‌دهد. در هر دو سطر بايد تمام اصول و قواعد دوسطرى رعايت شود.

طول سطرهاى چليپا نبايد زياد کوتاه يا بلند باشد.
اندازه قلم در چليپاى معمولي، حدود ۵/۱ تا ۵/۲ ميلى‌متر است.

خط چلیپا شکلی است از دو خط متقاطع که به زوایای قائم تقاطع کرده باشند. به نوشته امیرخانی چلیپا مورب نوشتن دو بیت یا چهار مصراع از شعری، با مضمون و پیام واحد، در یک صفحه مستطیل است. بدین ترتیب که باید چهار سطر شعر را، که امکان دارد از نظر هندسه حروف و کلمات، ناموزون و ناهمگون باشند، در مجموعه‌ ای تناسب ببخشند، ضمن آنکه در مجموع و در هر چهارسطر، نسبتهای مشترک چون زنجیره‌ای پیوستگی داشته باشند و در آن اصول زیبایی رعایت شود

خوشنویسان قرنِ حاضر در ایران، براساس مشاهدات خود از نمونه‌های تاریخیِ چلیپا و تجربیات خویش تقسیم‌بندی های گوناگونی از چلیپا کردند.
این تقسیم‌بندیها بر دو نوع‌اند:

۲) انواع چلیپا برپایه ترکیب حروف و عبارات در سطرها، که عبارت‌اند از:
الف) چلیپای ساده (موافق)
ب) چلیپای غیرهمگون (ناموافق)
ج) چلیپاهای همساز (دارای ردیف شعری)
د) چلیپاهایی با چند کرسی در هر سطر

خط کاپرپلیت خوشنویسی انگلیسی بسیار زیبا با قلم و مرکب

در اینجا چندین مثال زیبا از خط کاپرپلیت خوشنویسی انگلیسی را می بینیم که به قلم و مرکب نوشته شده اند.