آشنایی با مفهوم شاخص در بورس

امیر شاملویی

شاخص بورس چیست؟ انواع شاخص بورس

کلمه شاخص به معنای نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد‌ شده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی خاص مشاهده کرد. سهامداران با استفاده از شاخص‌ها (Index) به اطلاعات عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های بورسی دست پیدا می‌کنند. در آشنایی با مفهوم شاخص در بورس این مقاله، مهمترین شاخص های بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.

شاخص بورس چیست؟

یکی از معیارهای سنجش رکود یا رونق بازار، شاخص های بورس هستند. به ‌بیان ‌دیگر، فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند. به ‌صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

در بازار بورس و اوراق بهادار تهران انواع شاخص‌هایی نظیر شاخص کل قیمت، شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی، شاخص بازده نقدی، شاخص بازده نقدی و قیمت، شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از شاخص‌ها با توجه به پارامتر مورد بررسی به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شود و معنای و مفهومی را دربر دارند که بر اساس متغییر‌های مورد نظر قابل تفکیک هستند؛ به عنوان نمونه شاخص کل تمامی شرکت‌های بورس را در برمی‌گیرد. شاخص صنعت شرکت‌های تولیدی و شاخص مالی شرکت‌های گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود.

به همین ترتیب، صنایع مختلف نیز هر یک شاخص‌های خود را دارند؛ شاخص استخراج کانی‌های فلزی، شاخص ساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ مثال‌هایی از این دست هستند که هر یک سطح عمومی قیمت شرکت‌های فعال در آن صنعت را نشان می‌دهند.

انواع شاخص های بورس

در ادامه انواع شاخص های بورس را با هم بررسی می‌کنیم.

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX

شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار که به اختصار آن را شاخص کل می‌گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را نشان نمی‌دهد. به ‌عنوان مثال وقتی گفته می‌شود شاخص کل ۳۰ درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان ۳۰ درصد نسبت به سال پایه، آشنایی با مفهوم شاخص در بورس افزایش پیدا کرده است. در نظر داشته باشید که شاخص کل به صورت لحظه‌ای در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس به نشانی www.tsetmc.com قابل بررسی و مشاهده است.

فرمول محاسبه شاخص کل قیمت به این شکل است:

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• D_tعدد پایه در زمان t که در زمان مبداء برابر است با Q_ioP_io∑
• P_io قیمت شرکت iام در زمان مبدأ
• Q_io تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان مبدأ
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

ساده شده فرمول بالا را می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم:

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصلضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت مورد نظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید.

بنابراین چنانچه پیشتر گفته شد شاخص کل قیمت بازار بورس تهران، سهام تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در برمی‌گیرد و در صورتی‌که نماد شرکتی بسته باشد یا برای مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شود. همان‌گونه که از فرمول مشخص است، تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در شاخص مزبور است.

هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار تهران شاخص کل قیمت در ۳ گروه کل بازار، تالار اصلی و تالار فرعی محاسبه می‌شود. ملاک محاسبه شاخص کل هر گروه، قیمت سهام شرکت‌های معامله شده در آن گروه است.

همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تاثیر نداشته باشد. گفتنی است افزایش سرمایه از محل اندوخته و پرداخت نقدی موجب تعدیل این شاخص نمی‌شود.

شاخص هم وزن

شاخص هم وزن از تاریخ ۵ اسفند ۹۳ توسط سایت مدیریت فناوری بورس در دسترس کاربران قرار گرفته است. این شاخص پس از درخواست فعالان بازار سرمایه مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر، در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگترین شرکت بورس در این شاخص تاثیرگذار است.

شائبه‌ای که همواره از دستوری شدن بازار و بهره‌برداری‌های خاص شاخص کل وجود دارد این است که معاملات هماهنگ شده بلوکی، در سهام‌های بزرگ که بیشترین تاثیر را در شاخص کل دارد، باعث می‌شوند تا کلیت بازار به ‌صورت تصنعی مثبت گزارش شود. در شاخص هم وزن این شائبه وجود ندارد.

شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX

شاخص قیمت و بازده نقدی یا شاخص درامد کل، همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به ‌عنوان شاخص کل بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص های‌ بورس است. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است.

• P_itقیمت شرکت iام در زمان t
• Q_itتعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t
• RD_t پایه شاخص قیمت و بازده نقدی در زمان t که مقدار آن در زمان مبداء برابر است.
• n تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص بازده نقدی TEDIX

تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازده ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین وقتی شاخص سود نقدی رو به کاهش است، شرکت‌ها به ‌طور میانگین سود نقدی کمتری را بین سهامداران‌شان تقسیم می‌کنند.

برای محاسبه شاخص TEDIX به عدد پایه شاخص کل قیمت و پایه شاخص قیمت و بازده نقدی نیاز داریم. فرمول ریاضی این شاخص به صورت زیر است:

شاخص صنعت و شاخص مالی

به صورت کلی تمامی شرکت‌های بورسی در دو بخش صنعتی و مالی تقسیم می‌شوند. در بخش صنعتی شرکت‌های تولیدی و صنعتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و … و در بخش مالی نیز بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بیمه و… حضور دارند.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت(Industrial Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش صنعت و شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مالی است. این دو شاخص از فرمول و قواعد تعدیل شاخص کل قیمت پیروی می‌کند.

از طرفی همان‌طور که پیش‌تر مطرح شد، بخش صنعت و بخش مالی نیز می‌توانند به صنایع تشکیل‌دهنده تقسیم شوند و شاخص هر یک از این صنایع جداگانه محاسبه شود؛ به عنوان نمونه شاخص صنعت خودروسازی متوسط تغییرات قیمت شرکت‌های فعال در صنعت خودروسازی را نشان می‌دهد.

طبقه‌بندی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به روش ISIC صورت گرفته شود.

شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)

در مجموع سهام شرکت‌های بورسی توسط سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌شوند. معمولا سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولا در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

شاخص بازار اول و بازار دوم

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شوند و… دسته‌بندی‌ شده‌اند. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکتی که شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان آشنایی با مفهوم شاخص در بورس شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند نیز به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص بورس وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ نیز میانگین تغییرات قیمت سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس را نشان می‌دهد. معیار انتخاب این ۳۰ شرکت نیز بر اساس اندازه شرکت است. اندازه شرکت‌ها نیز با توجه به ارزش روز بازار سهم تعیین می‌شود. ارزش روز بازار سهام نیز از حاصل‌ضرب قیمت سهم در تعداد سهام منتشرشده شرکت به دست می‌آید. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام را نشان می‌دهد. اگر چه این شرکت‌های بورسی کمتر از ده درصد تعداد شرکت‌های بورسی را تشکیل می‌دهند، اما بیش از ۷۰ درصد ارزش بورس تهران را به خود اختصاص داده‌اند و تغییرات قیمت آن‌ها می‌تواند اثر بزرگی بر شاخص کل بورس داشته باشد. این شاخص هر سه ماه یک‌ بار به‌ روزرسانی می‌شود. از جمله این سهام می‌توان به فولاد، فارس، فملی، اخابر و کگل اشاره کرد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر

معمولا هر سه ماه یک‌ بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند. سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر، میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد. این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل ‌توجهی خرید و فروش می‌شوند و سهامداران به ‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خرید و فروش کنند

تفسیر شاخص های بورس

با توجه به اینکه شاخص، سطح عمومی قیمت‌ها یا بازدهی را نشان می‌دهد، کاهش یا افزایش آن لزوما بیانگر صعود یا نزول قیمت تمامی شرکت‌ها نیست؛ چون ممکن است بخشی از شرکت‌ها با افزایش قیمت همراه باشند اما نزول قیمت تعداد بیشتری از شرکت‌ها یــا شرکت‌هایی با حجم بیشتر، سطــح عمومی قیمت‌ها و در نتیجه میزان شاخص را کاهش دهد.

از طرفی شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که تاریخ مبدأ نام دارد نشان می‌دهند؛ به عبارت دیگر سطح شاخص‌ها نسبت به تاریخ مبدأ یا همان زمان آغاز محاسبه شاخص سنجیده می‌شود.

به طور معمول، میزان شاخص‌ها در تاریخ مبدأ ۱۰۰ در نظر گرفته می‌شود؛ به عنوان نمونه اگر عدد شاخص هشت سال پس از آغاز محاسبه یا همان تاریخ مبدأ برابر ۱۰۰۰ شود، این امر نشان می‌دهد که سطح عمومی قیمت سهام نسبت به تاریخ مبدأ ۱۰ برابر شده است.

به عنوان نمونه‌ای دیگر، اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت ۱۲۰۰۰ اعلام شود، این عدد به‌تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار شاخص در ماه گذشته ۱۰۰۰۰ و در تاریخ مبدأ ۱۰۰ بوده، فعالان بازار سرمایه درمی‌یابند که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها از ماه گذشته ۲۰ درصد و از تاریخ مبدأ ۱۱۹۰۰ درصد افزایش‌یافته است.

کاربرد شاخص های بورس

معمولا یکی از معیارهای رکود و یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه از طریق شاخص‌ها مشخص می‌شود؛ به بیان دیگر فعالان بازار سرمایه از این طریق می‌توانند وضعیت کلی بازار را بسنجند و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها را در آینده دنبال کنند.

این موضوع نیز بسیار حائز اهمیت است که سهامداران می‌توانند از طریق شاخص‌ها، به مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت احاطه پیدا کنند؛ به صورت کلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. در این میان با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.

شاخص های بورس دیگر کشورها

در بورس‌های سایر کشورها نیز شاخص‌هایی مورد توجه و بررسی فعالان بازار سرمایه قرار می‌گیرد که مهمترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:

نام بازار	کشور	شاخص مهم
بورس نیویورک	امریکا	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) S&P500 (Standard and Poor’s index)
بورس نزدک	امریکا	نزدک مرکب (NASDAQ Composite) نزدک-۱۰۰ (NASDAQ-100)
بورس لندن	انگلستان	FTSE 100 FTSE 250
بورس Euronext (این بازار با همکاری بازار بورس آمستردام، بازار بورس بروکسل و بورس پاریس)	هلند	AEX BEL 20 CAC 40
بورس توکیو	ژاپن	شاخص نیکی
بورس هنگ‌کنگ	هنگ‌کنگ	Hang Seng Index
بورس شانگهای	چین	SSE Composite SSE 50

سخن آخر

برای سرمایه گذاری در بورس و یا هر بازاری، باید ابتدا وضعیت آن بازار را مورد ارزیابی قرار دهید. شاخص های بورس یکی از ابزارهایی هستند که وضعیت بازار سرمایه را طی دوره‌های قبل و جاری نشان می‌دهند و تحلیل و تفسر آن‌ها، می‌تواند کمک کند بازار را با دقت بیشتری رصد کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری تمام شرکت‌های بورسی نیست و همین‌طور بالعکس. علاوه بر عملکرد شاخص بورس و تفسیر صحیح آن، برای سرمایه‌گذاری یا خرید و فروش سهام، باید به مؤلفه‌های گوناگون دیگری نیز توجه کنید.

سهام شاخص ساز

بعد از مدتی فعالیت در بازار بورس ایران، با اصطلاحات و عبارت هایی رو به رو می شوید که ممکن است با آنها به طور صد در صدی آشنایی نداشته باشید. به عنوان مثال یکی از این اصطلاحات، اصطلاح سهام شاخص ساز می باشد که مطمئنا بارها به گوشتان خورده است. بنابراین با ما در ادامه ی این مطلب همراه باشید تا این اصطلاح را به طور کامل برای شما توضیح دهیم.

منظور از شاخص چیست؟

پیش از آنکه بخواهید با مفهوم سهام شاخص ساز آشنا شوید، باید درک درستی از انواع شاخص های بورس داشته باشید. شاخص بورس یک معیار آماری است که برای اندازه‌گیری و مقایسه استفاده می‌شود. هر شاخص با فرمول خاص خودش محاسبه می‌شود و راه کلی برای محاسبه همه شاخص‌ها وجود ندارد. مثلا نحوه محاسبه شاخص داوجونز در بورس آمریکا با شاخص کل بورس تهران متفاوت است.

بر این اساس، در بورس تهران نیز انواع شاخص ها وجود دارند و با فرمول های خاصی تعریف می شوند. این شاخص ها عبارتند از: شاخص کل بورس، شاخص کل هم وزن، شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و . در مورد نحوه محاسبه و کاربرد هر یک از این شاخص ها، در مقاله ی شاخص بورس صحبت شده است.

اما به طور کلی وقتی در مورد شاخص بورس صحبت می شود و سخنی از نوع شاخص به میان نمی آید، در واقع منظور شاخص کل بورس است و وقتی در مورد سهام شاخص ساز صحبت می کنیم، در واقع منظور ما سهامی است که روی شاخص کل تاثیر مهمی می گذارند. بنابراین در ادامه کمی در مورد شاخص کل توضیح خواهیم داد.

شاخص کل چیست؟

همانطور که گفته شد، شاخص در واقع معیاری است که بازدهی یا تغییرات سطح عمومی قیمت را برای گروهی از سهام نمایان می کند. بنابراین شاخص کل بورس، بیان کننده سطح عمومی تغییرات قیمت تمامی سهام موجود در بازار بورس می باشد. روش محاسبه شاخص کل بورس ماهیتی ساده دارد و از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در یک تاریخ مبداء ضرب در صد به دست می‌آید.

نکته ای که در مورد شاخص کل باید به آن توجه کرد اینست که شاخص کل تحت تاثیر تعدادی از عوامل دستخوش تغییر می شود. به عنوان مثال:

• هنگامی که شرکت ها اقدام به افزایش سرمایه می کنند و در واقع تعداد سهامشان زیاد می شود، شاخص کل به نوعی تعدیل می شود.

• وقتی تعداد شرکت ها در بورس کم آشنایی با مفهوم شاخص در بورس و زیاد می شود، شاخص کل مورد تعدیل واقع می شود.

• زمانی که یک سهم به هر دلیل بسته می شود، قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی آن مبنای قیمتی آن سهم در شاخص می باشد.

چون شاخص کل مستقیما تحت تاثیر ارزش بازار سهام شرکت های گوناگون است، بنابراین شرکت هایی که سهام بیشتر و گرانتری داشته باشند، بیشتر روی مقدار شاخص کل اثر می گذارند. چرا که ارزش بازار یک سهم در واقع برابر قیمت پایانی آن سهم ضرب در تعداد سهام آن می باشد.

اکنون که با شاخص کل بورس آشنا شدیم، می توانیم به معرفی سهام شاخص ساز بورس بپردازیم.

منظور از سهام شاخص ساز چیست؟

منظور از سهام شاخص ساز، سهم هایی است که تغییرات مثبت یا منفی آنها بیشترین تاثیر را بر روی شاخص کل دارد. در واقع صعود یا نزول سنگین سهام شاخص ساز، تاثیر به سزایی روی تغییرات شاخص کل دارد. بنابراین سهام شاخص ساز بورس ایران، سهام شرکت های بزرگ می باشند که بیشترین تعداد سهام و بالاترین ارزش بازار و زیادترین ارزش معاملات را دارند. از آنجا که ارزش معاملات و ارزش بازار این شرکت ها خیلی بیشتر از شرکت های کوچک است، تاثیر هر یک از این شرکت ها بر شاخص کل بسیار بیشتر از شرکت های کوچک می باشد. هم چنین این شرکت ها از حجم معاملات و نقد شوندگی بیشتری نسبت به دیگر سهام برخوردارند.

به عنوان مثال در تاریخ 26 آبان، سهم های وب با تغییرات قیمت پایانی برابر 4.35 درصد، تنها 79 واحد روی شاخص کل تاثیر داشت در حالیکه سهم فولاد با 0.53 درصد تغییر در قیمت پایانی، 438 واحد بر شاخص کل تاثیر داشته است.

تاثیر گمراه کننده سهام شاخص ساز بر کلیت بورس

در شرایط خاص مانند انتشار اخبار مهم سیاسی و یا اعتراض سهامداران نسبت به وضعیت بورس، توجه خالی به شاخص کل اطلاعات درستی در اختیار مردم قرار نمی دهد. در واقع در این گونه مواقع بیشتر سهام شاخص ساز تحت تاثیر قرار گرفته و شاخص کل را در یک جهت هل می دهند در حالیکه شاید کلیت بازار در جهتی مخالف در حال حرکت باشد. برای جلوگیری از چنین سوء تفاهمی، استفاده از شاخص کل هم وزن، راه حل بهتری می باشد. در محاسبه این شاخص، کلیه شرکت های بورس با وزنی یکسان در نظر گرفته می شوند. در واقع در محاسبه این شاخص وزن و اندازه شرکت ها تاثیری نداشته و در نتیجه شاخص هم وزن وضعیت بهتری از کلیت بازار نمایان می کند.

لیست نمادهای شاخص ساز

بعد از هر روز معاملاتی، شرکت هایی که تغییرات قیمتی آنها بیشترین تاثیر را روی شاخص کل گذاشته است، در صفحه نخست سایت tsetmc لیست می شوند. اکثر این شرکت ها از شرکت هایی هستند که بالاترین ارزش بازار را در بورس دارند اما در بعضی از روزها نیز ممکن است شرکت های با ارزش بازار پایین تر در لیست تاثیرگذارترین نمادها بر شاخص کل قرار گیرند.

در هر صورت در زیر لیستی از نمادهای بزرگترین شرکت های پذیرفته شده در بورس ایران به تاریخ 26 آبان و بر اساس حروف الفبا آورده شده است. این لیست ممکن است به خاطر تغییر ارزش بازار شرکت ها در روزهای دیگر تغییر کند.

نمادهای اپال، اخابر، پارس، پارسان، تاپیکو، جم، خودرو، رمپنا، شبندر، شپدیس، شپنا، شتران، شستا، فارس، فخوز، فملی، فولاد، کچاد، کگل، مبین، میدکو، نوری، وامید، وبملت، وپارس، وپاسار، وتجارت، وصندوق، وغدیر و ومعادن، بزرگترین شرکت های بورسی بر اساس ارزش بازار در پایان معاملات روز 26 آبان 1400 می باشند.

جمع بندی

در این مطلب با مفهوم سهام شاخص ساز بازار بورس ایران آشنا شدیم و دانستیم که این سهام متعلق به شرکت های بزرگ بورسی با بیشترین ارزش بازار می باشند. این سهام تاثیر به سزایی در روند شاخص کل داشته و از این رو توجه به آنها امری ضروری می باشد. همچنین بیان کردیم که برای جلوگیری از اشتباهات ناشی از تحلیل کلیت بازار بورس بر اساس شاخص کل، بهتر است تا از شاخص کل هموزن به عنوان جایگزین استفاده نماییم.

شاخص بورس و فرابورس چیست؟ (آشنایی با انواع شاخص در بورس)آشنایی با مفهوم شاخص در بورس

در این مطلب راجع به مفاهیم کلی بازار سرمایه یا همان بورس برای شما توضیحاتی ارائه خواهیم داد. در ابتدا با مفهوم شاخص، شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن آشنا خواهیم شد.

شاخص چیست؟

کلمه شاخص (Index) در ترجمه به معانی نماگر یا نشانگر می‌باشد و بیان ‌کننده مقداری است عددی که شما با استفاده از آن می‌توانید تغییرات به وجود آمده در یک یا چند متغیر را طی یک بازه زمانی مشخص مشاهده کنید. به طور کلی با بررسی شاخص می‌توانید شرایط و تغییرات متغیرهای موجود در بازار را مورد بررسی قرار دهید و مشاهده نمایید. همچنین با استفاده از گذشته قیمتی شاخص ها می‌توانید پیش‌بینی خود را از آینده داشته باشید.

شاخص بورس:

شاخص بورس مقادیر دنبال کننده قیمتی است که نشان دهنده شرایط کلی روند بازار از لحاظ رشد و افت می‌باشد. در بازار سرمایه تنها یک شاخص وجود ندارد، بلکه چندین شاخص مختلف وجود دارد و هر کدام از آن‌ها وضعیت بازار را از جنبه‌هایی خاص مورد بررسی قرار می‌دهند. برای تحلیل هر شاخص باید پارامترهای تشکیل دهنده هر شاخص را مورد بررسی قرار دهیم و کاربرد آن‌ها را فراگیریم. به طور کلی شاخص‌ها معیارهای بسیار مهمی هستند که با تحلیل کردن آن‌ها می‌توانیم گذشته آن را بازبینی و آینده آن را پیش‌بینی کنیم.

انواع شاخص در بورس یا بازار سرمایه:

در بازار سرمایه شاخص های مختلفی وجود دارند که فعالان بازار می‌توانند برای معاملات خود از آن‌ها بهره ببرند. شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن مهم‌ترین آن‌ها هستند که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. شاخص های دیگری نیز وجود دارند از قبیل شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و… که هر کدام استفاده های خود را برای معامله گران خواهند داشت.

1. شاخص کل:

شاخص کل شاخصی است که همیشه در مورد آن در رسانه‌ها به عنوان شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالین بازار بورس و سرمایه‌گذاری یکی از پرکاربردترین شاخص‌ها می‌باشد. این شاخص نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس است. به عبارت ‌دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس است.

2. شاخص کل هم‌وزن:

شاخص هم‌وزن بر مبنای درخواست فعالان بازار مبنی بر واقعی نبودن شاخص کل طراحی و محاسبه شد. در این شاخص کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند. در واقع ۵ درصد نوسان مثبت شرکتی کوچک، به اندازه ۵ درصد نوسان مثبت بزرگ ترین شرکت بورس در این شاخص تأثیرگذار است.

3. شاخص قیمت:

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص های بازار سرمایه است و تفاوت شاخص قیمت با شاخص کل در این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. درصورتیکه در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌گردد. این شاخص نمایانگر روند کلی قیمت سهام همه شرکت های پذیرفته ‌شده در بورس اوراق بهادار است. در شاخص قیمت به ‌مانند شاخص کل وزن شرکت ها نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و مبنای محاسبه این شاخص نیز است.

4. شاخص سهام آزاد شناور:

به مقدار سهام موجود در شرکت های بورسی که در اختیار سهام‌داران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار معامله می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مانند شاخص کل است. امّا تفاوت آن در این است که در وزن ‌دهی شرکت های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده از کل سهام منتشر شده، فقط از سهام شناور آزاد شرکت ها استفاده می‌شود و هدف اصلی استفاده از آن در محاسبه شاخص ‌ها، پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

مبنای محاسبه شاخص بازار اول و دوم نیز مانند شاخص کل بورس می‌باشد، با این تفاوت که فقط مقادیر سنجش آن معاملات و حجم آن در این بازارها محاسبه و مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد.

تفاوت بورس و فرابورس:

فرابورس مانند بازار بورس اوراق بهادار، بازاری برای معامله اوراق بهادار است، با این تفاوت که نسبت به بورس دارای شرایط راحت‌تری برای پذیرش شرکت‌ها می‌باشد و انواع مختلفی از اوراق بهادار در این بازار قابل معامله می‌باشند البته با روش‌های مختلف.

از نظر مقررات معاملاتی نیز تفاوت‌هایی بین فرابورس و بورس وجود دارد. از جمله دامنه نوسان که برخلاف بورس که 5 درصد می‌باشد، در فرابورس این دامنه تا 3 درصد در منفی و مثبت می‌تواند نوسان داشته باشد.

مهم‌ترین وظیفه فرابورس در ایران، هدایت سرمایه های شرکت‌هایی است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند و یا اینکه مایل هستند با سرعت بیشتری وارد بازار سرمایه شوند، بنابراین قوانین و شرایط پذیرش شرکت‌ها و به شکلی است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند. به بازار فرابورس ایران OTC نیز گفته می‌شود که مخفف عبارت (Over The Counter) می‌باشد.

فرابورس دارای پنج بازار (بازار اول، بازار دوم، بازار سوم «عرضه»، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه) است. پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفاً در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد. بازار سوم جهت عرضه یکجا و پذیره نویسی اوراق بهادار و بازار پایه جهت درج و نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی است که بر اساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند. البته بازار پایه خود به سه دسته زرد نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود.

بازار مشتقه نیز که زیرمجموعه‌ای از بازار فرابورس ایران می‌باشد شامل معاملات اختیار معاملات خرید و اختیار معاملات فروش می‌باشد.

شاخص بازار اول بورس چیست و چه نقشی در بازار دارد؟

شاخص بازار اول که نامی آشنا برای بسیاری از سرمایه گذاران است امروزه رشد کمتری در بازار بورس داشته است. سرمایه گذاران برای آشنایی با بورس برای پیشرفت و رسیدن به سود یا کم کردن ضرر نیاز به تحقیق و مطالعه بیشتری دارند تا با اصطلاحات و کلمات مربوطه آشنا بشوند. در این مقاله قصد داریم مفهوم شاخص بازار اول و به شاخص بورس و کاربرد آن در بورس بپردازیم.

شاخص بازار اول بورس

در فرهنگ فارسی شاخص به معنی عددی است که میانگین ارزش چند چیز مرتبط با یکدیگر را برحسب درصدی از همان میانگین، در فاصله زمانی معین بیان می کند. یعنی شاخص نماینده مجموعه‌ای از متغیرهای یک نوع است و به صورت کلی شاخص را می‌توان نشان‌ دهنده سطح عمومی یک چیز از پیش تعیین شده به طور معمول قیمت در میان گروهی از متغیرهای مورد بررسی تعریف کرد.

در معاملات بورس اوراق بهادار 8 شاخص مهم وجود دارد که برای سرمایه ‌گذاران اهمیت بسیاری دارند این شاخص ها در بورس اوراق بهادار تهران برای بررسی و بازیابی بازار مالی به کار برده می‌شوند مثل شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی TEDIX، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگ که در واقع برای نمایش بازدهی بازار سرمایه این شاخص ها محاسبه می شوند.

اگر بخواهیم شرح دهیم که شاخص بازار اول در بورس چیست باید بگوییم در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس آشنایی با مفهوم شاخص در بورس میزان سرمایه، تعداد سهام داران، وضعیت سودآوری، عدم وجود زیان انباشته، حداقل درصد حقوق سهام داران و.. دسته بندی می شوند. این تقسیم بندی در بازار بورس نشان دهنده بازار شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک است و در این میان شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگرشرکت های سرمایه گذاری قرار گرفته باشند در بازار اول هستند و دیگر شرکت‌های در بازار دوم قرار می‌گیرند.

شاخص بازار اول و دوم چیست

در بالا گفتیم در بورس اوراق بهادار تهران شاخص‌های گونا گونی برای بررسی و بازیابی بازار مالی به کار برده می‌ شوند که شاخص بازار اول بورس و شاخص بازار دوم در این بین قرار دارند. به این صورت که سازمان بورس سهام پذیرفته شده در بازار بورس را بر اساس مقدار سودآوری، درصد شناوری، تعداد سهام و … در این دو شاخص تقسیم بندی می ‌کند.

قیمت کل

شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته ‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می ‌گردد و از آن به عنوان شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می ‌گردد. در واقع این موضوع مربوط به شاخص بازار اول است و اگر در بازار دوم محاسبه شود شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم به دست می آشنایی با مفهوم شاخص در بورس آشنایی با مفهوم شاخص در بورس ‌آید. در صورتی که شاخص کل بازار دوم با سرعت بیشتری افزایش یابد نشان دهنده آن است که رشد در بازار دوم نسبت به بازار اول بهتر است و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک یعنی شرکت های مربوط به بازار دوم طرفدار و محبوبیت بیشتری دارد.

شاخص بازار اول چیست

پیش از این با تعریف شاخص بازار اول آشنا شدیم گفتیم که تمامی شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکت های سرمایه گذاری قرار گرفته باشند در بازار اول هستند. در واقع به صورت روزانه می توانیم میانگین سود و ضرر شرکت های بزرگ بورس را از این طریق به دست آوریم.شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می ‌شوند.

در تابلوی شاخص های منتخب بورس اوراق بهادر تهران می توانیم اطلاعات بسیاری در مورد شاخص بازار اول دریابیم. این اطلاعات شامل زمان و مقدار انتشار، تغییرات روزانه ی این شاخص و درصد تغییراست. علاوه بر این می توانیم بیش ترین و کم ترین معامله مربوط به این شاخص را مشاهده کنیم.

برای مثال تابلوی شاخص ها نشان می دهد که در ساعت 16:05 به میزان 232.721.56 انتشار یافته است.

شاخص بازار اول فرابورس

در شاخص بازار اول فرابورس 30 نماد وجود دارد. هر کدام از این نماد ها به تفکیک اطلاعات مخصوص خود را دارند. از جمله تاریخ معامله، آخرین قیمت، تغییر، درصد تغییر، بیشترین و کمترین معامله که می توانیم در جدول مربوط به این شاخص مطالعه کنیم. در واقع تفاوت بورس و فرابورس در این است که فرابورس بسیار ساده تر از بورس فعالیت می کند. به طوری که فرابورس بخشی از بازار سرمایه که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند را هدایت می کند. اما بورس مکانی است که در آن بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان معامله انجام می شود. در ادامه پیشنهاد می شود مقاله نحوه انجام معاملات در بورس و فرابورس را مطالعه کنید.

فرابورس

بازار اول فرابورس ایران در آبان سال 1387 با ساختاری شبیه به بورس فعالیت خود را زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار شروع کرد اما شرایط پذیرش و معامله در آن بسیار ساده‌ تر است. انواع مختلفی از اوراق بهادار در بازار فرابورس وجود دارند که ورود به آن به نسبت بورس شرایط کمتری را نیاز دارد به این ترتیب سرمایه گذاران می توانند با حداقل شرایط و با کمترین زمان به بازار مالی وارد شده و از تمام مزایای شرکت‌های پذیرفته شده در بازار فرابورس بهره‌ مند شوند. همچتیت پیشنهاد می کنیم مقاله وضعیت بورس امروز ایران را مطالعه کنید.

پنج بازار در فرابورس وجود دارد با نام‌های بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه که شرکت‌های واجد شرایط می توانند سهام خود را در بازار اول و دو مبادله کنند و شرکت‌هایی که این شرایط را نداشته باشند در بازار پایه معامله می کنند.

شاخص بازار اول و دوم

گفتیم که شرکت‌هایی که از نظر میزان سرمایه و میزان سهام در اختیار مردم در وضعیت بهتری باشند در بازار اول بورس تهران قرار می گیرند. شرکت‌هایی که در شرایط پایین ‌تری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش می‌شوند. شاخص بازار اول هم به دو دسته فرعی و اصلی تقسیم می شود.

ولی با این حال در حال حاضر شاخص بازار دوم از نظر رشد در شرایط بهتری است و معاملات بیشتری را در بر می گیرد که این نشان دهنده آن است که محبوبیت بیشتری بین سرمایه گذاران دارد. با منفی شدن این دو شاخص به صورت اختصاصی شاخص کل به طور قطعی منفی نمی شود ولی این تغییرات می تواند در وضعیت شاخص کل تاثیر داشته باشد.

از جمله نماد هایی که در شاخص بازار دوم قرار دارن می توان به آبادا، افق، اميد، بركت، بشهاب، پاسا، پارس، پاكشو و ثامان را نام برد در این جا هم نماد های وغدیر، وپارس، خساپا، کروی، دکیمی، وسپه، سرود، تپکو، وامید، ونوین، کچاد و ساروم را نام برد. در نهایت پیشنهاد ایران بورس به شما بازدید از مقاله بهترین نماد بورس ایران برای سرمایه گذاری در سال 1399 می باشد.

سوالات متداول شاخص بازار اول

تمامی شرکت هایی که در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکت ها قرار گرفته باشند در بازار اول هستند در واقع به صورت روزانه می توانیم میانگین سود و ضرر شرکت های بزرگ بورس را از طریق شاخص بازار اول به دست آوریم.

تفاوت بورس و فرابورس در این است که فرابورس بسیار ساده تر از بورس فعالیت می کند. به طوری که فرابورس بخشی از بازار سرمایه که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند را هدایت می کند.

در بورس اوراق بهادار تهران شرکت‌های بورسی بر اساس میزان سرمایه، تعداد سهام داران، وضعیت سودآوری، عدم وجود زیان انباشته، حداقل درصد حقوق سهام داران و.. دسته بندی می شوند.

شاخص کل چیست؟ شاخص هم وزن چیست؟

امیر شاملویی

• اشتراک‌گذاری

شاخص کل یکی از مهمترین مفاهیمی است آشنایی با مفهوم شاخص در بورس که سرمایه‌گذاران تازه‌کار باید از آن اطلاع داشته باشند. این شاخص به ما می‌گوید وضعیت بازار در چه حال است. با این حال، عده‌ای شاخص کل را معیار مناسبی برای سنجش شرایط بازار نمی‌دانند.

در دو سال اخیر، بازار سهام با افت و نوسان زیادی روبرو بوده و بسیاری از سرمایه‌گذاران با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. دلایل زیادی را برای افت بازار سهام می‌توان برشمرد ولی صرف نظر از همه موارد، به نظر می‌رسد بسیاری از کسانی که دارایی‌شان در این بازار با افت زیادی روبرو شده،

دانش چندانی از بازار نداشته‌اند و صرفا با موج ورود سرمایه به بازار به آن وارد شده‌اند. در این شرایط، سبدی که برای دارایی آنها تشکیل شده بود، با افت چشمگیری روبرو شده است.

نباید فراموش کرد بر اساس شواهد، همچنان هم بازار سهام بهترین بازار سرمایه‌گذاری برای بلندمدت است، هرچند افت دو سال اخیر بسیاری را نسبت به این موضوع بدبین کرده باشد. اگر مشکل ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری در بورس باشد و هنوز هم کسی قصد ورود به بازار سهام را داشته باشد، چاره چیست تا به دردسرهای پیشین دچار نشود؟ چه کسانی در این بازار موفق هستند؟

یک پاسخ این است که اگر زمان و دانش کافی برای تحلیل بازار سرمایه را ندارید و نمی‌توانید دوره‌های آموزشی را نیز طی کنید، به طور غیرمستقیم و با استفاده از خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام وارد این بازار شوید.

این صندوق‌ها کارشناسان خبره‌ای دارند و برخی از آنها سود خوبی را در بلندمدت عاید سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. اما حالت دومی هم وجود دارد. اگر قصد دارید خودتان سکان سبد سرمایه‌گذاری را در دست داشته باشید، راهی به جز آموزش ندارید.

قدم اول در آموزش، آشنایی با مفاهیم بنیادین بازار است. در اینجا می‌خواهیم شما را با این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست آشنا کنیم.

چرا شاخص می‌سازیم؟

سوال اول این است که اصلا چرا شاخص درست می‌کنیم و چه نیازی به شاخص است؟ به طور کلی، دلیل استفاده از شاخص آن است که بتوانیم روند حرکت یک متغیر یا پدیده را به دست بیاوریم.

شاخص به ما این امکان را می‌دهد که رشد یا عقب‌رفتن یک متغیر را نسبت به یک موعد معین بسنجیم. مثلا اگر بخواهیم بدانیم دمای هوا امروز نسبت به روز قبل چه تغییری کرده، چطور متوجه می‌شویم؟

برای این کار، درجه حرارت و دماسنج تعیین شده است. با این کار ما معیاری در دست داریم که بتوانیم بفهمیم چقدر دما نسبت به روزهای قبل گرم‌تر یا سردتر شده است.

همین کار را برای بازارهای مالی نیز انجام می‌دهیم و از شاخص‌های مختلف به عنوان ابزاری برای سنجش وضعیت بازار در یک بازه زمانی استفاده می‌کنیم. این شاخص‌ها البته می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که در ادامه به دو مورد از معروفترین آنها اشاره می‌کنیم.

شاخص کل چیست و چطور محاسبه می‌شود؟

یکی از مهمترین و پرکاربردترین مفاهیمی که در بورس وجود دارد، شاخص کل است. احتمالا نام شاخص را بارها شنیده‌اید. منظور از شاخص کل همان شاخص قیمت و بازده نقدی است که به TEDPIX هم معروف است.

برای محاسبه این شاخص تعداد سهام منتشر شده هر شرکت را در زمان معین در قیمت شرکت در همان زمان ضرب کرده و عدد به دست آمده را برای همه شرکت‌ها جمع می‌زنیم. عدد به دست آمده همان ارزش جاری بازار سهام است.

برای این که شاخص کل را به دست بیاوریم این عدد را تقسیم بر ارزش جاری بازار سهام در زمان مبدا تقسیم می‌کنیم.

شاخص هم وزن چیست؟

شاخص هم وزن نیز مشابه شاخص کل است. البته یک تفاوت اساسی با آن دارد. شاخص کل از وزن شرکت‌ها تاثیر می‌پذیرد. یعنی هر چه شرکتی بزرگ‌تر باشد، تغییرات قیمت آن شاخص کل را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دقیقا به همین دلیل هم شاخص فوق به خوبی نشان نمی‌دهد که شرکت‌های کوچک‌تر در چه شرایطی قرار دارند. برای این که ضعف بالا پوشش داده شود، از شاخص دیگری به نام شاخص کل استفاده می‌شود.

شاخص هم وزن به شرکت‌ها وزن یکسانی می‌دهد و هر شرکتی هر قدر هم کوچک باشد، به اندازه یک شرکت بزرگ در این شاخص تاثیر می‌گذارد. این شاخص وضعیت کل بورس را بهتر از شاخص کل نشان می‌دهد.

برای این که تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل برایتان روشن شود، یک مثال می‌زنیم. اگر تاکنون کنکور داده باشید، مشاهده کرده‌اید که ضرایب برخی درس‌ها بیشتر و برخی کمتر است. مثلا در رشته ریاضی ضریب ریاضی چند برابر یک درس عمومی است.

به همین دلیل هم کسی که ریاضی کمی بهتری دارد می‌تواند ضعفش نسبت به دیگری در درس عمومی را جبران کند. اما در سال‌های اولیه تحصیل شاید به یاد داشته باشید که معدل شما ضریبی نداشت و همه درس‌ها به یک اندازه روی معدل تاثیر می‌گذاشتند.

در این صورت معدل به همه درس‌ها حساس بود. شاخص کل شبیه کنکور و شاخص هم وزن شبیه معدل سال‌های اول تحصیل شماست.

تفسیر و مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن

یکی از نکاتی که می‌توان از مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن یاد گرفت، تمایل بورس و سرمایه‌گذاران به شرکت‌های بزرگ یا کوچک است. اگر میزان بازدهی شاخص کل و شاخص هم وزن را در یک بازه زمانی معین به دست بیاورید، ادامه کار راحت است.

اگر شاخص کل بیش از شاخص هم وزن رشد کرده باشد، نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ‌تر بورسی عملکرد بهتری نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر داشته‌اند و اصطلاحا خرید شاخص‌سازها بهتر بوده است.

این در حالی است که اگر شاخص هم وزن بهتر از شاخص کل رشد کرده باشد، به معنای آن است که شرکت‌های کوچک‌تر بورسی بهتر از شرکت‌های بزرگ عمل کرده‌اند.

شاخص هم وزن و شاخص کل چه موقع رشد می‌کنند؟

در بالا به این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست اشاره کردیم. همان طور که گفتیم شاخص کل بیشتر به شرکت‌های بزرگ وابسته است و از تغییرات آنها تاثیر می‌پذیرد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی نیز صادراتی هستند.

در شرایط تورمی، دلار در برابر ریال رشد می‌کند و قیمت دارایی‌های ثابت مانند ساختمان و زمین هم افزایش می‌یابد. چنین وضعیتی فرصتی برای رشد شرکت‌های بزرگ فراهم می‌کند چرا که به دلیل افزایش قیمت دلار سود شرکت‌های صادراتی می‌تواند بیشتر شود.

به علاوه ارزش دارایی‌های این شرکت‌های بزرگ هم که دارای زمین‌ها، ساختمان‌ها و تجهیزات زیادی هستند بالا می‌رود. به این ترتیب در شرایط فوق شاخص کل قابلیت رشد را دارد. البته در همین وضعیت برخی شرکت‌های کوچک ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند. چرا که روند تولید و ارزش آنها ممکن است به دلیل تورم و افت قدرت خرید مردم مختل شود. در چنین شرایطی شاخص کل می‌تواند آشنایی با مفهوم شاخص در بورس بیش از شاخص هم وزن رشد کند.

از طرف دیگر، گاهی شرایطی پیش می‌آید که شاخص هم وزن هم رشد کند. به عنوان مثال، در شرایطی که دلار افت کند و ریال در برابر دلار تقویت شود، شرکت‌های کوچک بورسی که مخاطبان آنها داخلی هستند، می‌توانند با رشد سودآوری و جذب سرمایه افراد روبرو شوند.

همین موضوع می‌تواند پتانسیل‌هایی برای رشد شاخص هم وزن فراهم آورد. در این صورت شاخص هم وزن می‌تواند بیش از شاخص کل رشد کند. در چنین روزهایی گزینه‌ای مانند صندوق شاخصی هم وزن کیان می‌تواند به گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود.

جمع‌بندی

در این مطلب مروری بر مفهوم شاخص کل و شاخص هم وزن داشتیم و به سوالاتی از قبیل این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست، پاسخ دادیم. همان طور که اشاره کردیم، بازار سهام در بلندمدت بهترین بازار از نظر بازدهی بوده است.

با این حال بسیاری از سرمایه گذاران دو سال اخیر این بازار متضرر شده‌اند. یکی از علل اصلی این اتفاق ورود سرمایه گذاران تازه کار به این بازار، نداشتن دانش و نگذاشتن وقت کافی برای شناخت بازار و تحولات آن بوده است. یک راه حل برای استفاده از مزایای بورس و کاهش ریسک آن، خرید صندوق های سرمایه گذاری سهامی است.

صندوق‌هایی مانند آوای سهام کیان و آهنگ سهام کیان می‌توانند بازدهی خوبی برای سرمایه گذاران فراهم آورند. در نهایت این که به یاد داشته باشید بازار سرمایه بهترین بازدهی را دارد اما اگر شخصیت ریسک‌پذیری ندارید بهتر است از گزینه‌های دیگری مانند صندوق درآمد ثابت کیان استفاده کنید که ریسک خاصی ندارد و بازدهی آن هم از سپرده بانکی بهتر است.