اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI که مخفف Relative Strength Index است با روابط پیچیده ریاضی محاسبه می گردد. در تنظیمات RSI نیز عموما از تنظیم ١۴ روزه استفاده می شود. این اندیکاتور همانند مکدی (MACD) در زمره اسیلاتورها طبقه بندی می شود چرا که همواره بین دو سطح ٠ و ١٠٠ در حال نوسان می باشد. در دوره رایگان ارزدیجیتال درباره rsi بیشتر صحبت کرده ایم.
کاربردهای اندیکاتور RSI
هر گاه مقدار RSI از عدد ٣٠ کمتر شود به این معنی است که شاهد فروش های افراطی در بازار هستیم و لذا امکان کاهش فشار فروش و صعود قیمت وجود دارد.
بر عکس، عبور RSI از سطح ٧٠ به سمت بالا به معنی انجام خریدهای افراطی در بازار می باشد که در نهایت این خریدها ممکن است هر لحظه به پایان رسیده و شاهد نزول قیمت باشیم.
نکته ای که در مورد RSI باید به آن توجه نمود این است که ممکن است خروج RSI از مناطق اشباع، بدون افت یا صعود قیمت و فقط با نوسان قیمتی صورت بگیرد.
برای روشن شدن موضوع اگر مجددا به نمودار قیمتی فباهنر توجه کنیم می بینیم که در محلی که با خط قرمز رنگ مشخص شده است RSI وارد منطقه اشباع خرید شده است.
اما پس از مدتی بدون اینکه قیمت نزول چندانی داشته باشد، تنها با نوسان قیمت RSI از منطقه اشباع خرید خارج شده است.
این موضوع را همیشه به یاد داشته باشید که استفاده از اندیکاتور به تنهایی می تواند در برخی موارد باعث ایجاد خطا در تصمیم گیری شود و حتما باید در کنار سایر ابزار به کاربرده شوند.
از دیگر کاربردهای جالب در استفاده از RSI به کاربردن خطوط روند همراه با این اندیکاتور می باشد.
به عبارتی به همان شکل که خطوط روند را در مورد قیمت استفاده می کنیم به طریق مشابه می توان همان خطوط را در مورد RSI نیز استفاده کرد.
ماهیت اندیکاتور «RSI»
عدد ۱۴ به عنوان تنظیمات دورهای پیشفرض «RSI» انتخاب شده است؛ یعنی این اندیکاتور دادههای قیمتی ۱۴ کندل یا میله اخیر را تحلیل و مقایسه میکند.
در واقع «RSI» طی آن دوره، میانگین افزایش و کاهشها، تعداد و همچنین اندازه کندلهای صعودی و نزولی را بررسی میکند و آنها را نسبت به یکدیگر میسنجد.
خروجی اندیکاتور «RSI» به صورت یک عدد بین ۰ تا ۱۰۰ و در قالب یک محدوده نموداری جداگانه نمایش داده میشود. به همین دلیل، «RSI» به عنوان یک «اسیلاتور» شناخته میشود. مثلا اگر چند کندل اخیر صعودی باشند، احتمالا اندیکاتور «RSI» عدد ۱۰۰ را نشان میدهد.
در نقطه مقابل با تشکیل چند کندل نزولی، مقدار «RSI» به سمت صفر میل میکند. اگر شرایطی را در نظر بگیریم که نیمی از کندلها صعودی و بقیه نزولی باشند.واگرایی صعودی و نزولی RSI
اندازه آنها نیز به هم شبیه باشد به احتمال زیاد، خروجی این اندیکاتور، عددی در محدوده ۵۰ خواهد بود. البته متناسب با جهت – صعودی یا نزولی – قدرت و اندازه کندلاستیکها، مقدار «RSI» نیز به سمت ۰ یا ۱۰۰ میل میکند. چیزهایی که تا اینجا گفتیم، تفسیرهایی ابتدایی از این اندیکاتور هستند.
روند صعودی جریان قیمت
در تصویر زیر، محدوده مشخص شده یک روند صعودی را در جریان ۱۴ کندل متوالی نشان میدهد که تمام آنها به جز دو مورد، شمعهای صعودی بودهاند.
همچنین تعداد زیادی از این کندلهای افزایشی تقریبا بزرگ هستند و سایه چشمگیری نیز ندارند. در نتیجه «RSI» عدد ۷۵ را نشان داده و روند صعودی با مومنتوم بالا را تایید میکند.
اندیکاتور «RSI» اندازه و جهت ۱۴ کندلاستیک اخیر را بررسی نموده و قدرت حرکات فعلی قیمتی را نشان میدهد.
روند نزولی جریان قیمت
در تصویر زیر، سه ناحیه متفاوت از نمودار قیمت به صورت مستطیلهای عمودی مشکیرنگ مشخص شدهاند.
در قسمت اول یک روند نزولی قوی را مشاهده میکنیم که در جریان آن تقریبا تمام کندلها به جز چند شمع کوچک دوجی همگی نزولی بودهاند.
بنابراین مقدار «RSI» به ۱۷ رسیده و برقراری روند نزولی قوی را تایید کرده است. ناحیه وسط یک روند صعودی نسبتا قوی را نشان میدهد که در آن «RSI» تا سطح ۷۰ افزایش یافته و اندازه کندلهای نزولی نیز پیوسته در حال کاهش بوده است.
در واقع، وجود چنین شرایطی نشاندهنده این است که بیشتر معاملهگران، خریدار هستند. بخش سوم نیز یک بازار تقریبا خنثی را طی ۱۴ کندل به تصویر واگرایی صعودی و نزولی RSI میکشد.
خروجی «RSI» عدد ۴۲ است که عدم وجود روند در بازار را گوشزد میکند. اگرچه قیمت، کمی افت کرده و این موضوع به واسطه «RSI» کمتر از ۵۰ نیز قابل تایید است. اما تقریبا نسبت قدرت بازیگران بازار متعادل به شمار میرود.
میتوان از اندیکاتور «RSI» در جریان فازهای روندی و خنثی بازار استفاده کرد.
اندیکاتور «RSI» به عنوان حمایت و مقاومت
از آنجا که این اندیکاتور در تحلیل مومنتوم و قدرت حرکات روند، عملکرد مناسبی دارد میتوان از آن برای تشخیص سطوح حمایت و مقاومت مهم در نمودار قیمت استفاده کرد.
در تصویر زیر، خط افقی یک سطح مقاومتی قوی در نمودار قیمت را نشان میدهد که قیمت، بارها آن را لمس کرده است. در بررسی اندیکاتور «RSI» نیز وجود این ناحیه مقاومتی کاملا مشخص است.
در دو نقطه تماس اولیه، مقدار ۵۰ عدد «RSI» و ۶۱ بوده که نشان از قدرت بیشتر خریداران در حالت معمولی و بدون اکثریت مطلق است. در سومین نقطه تماس، «RSI» مقدار ۶۸ را نشان داده، که وجود تحرکات قیمتی قدرتمندتری را به نمایش میگذارد.
اگرچه قیمت در این نقطه ناتوان از شکست آن سطح مقاومتی بوده است اما خیلی سریع به سمت این نقطه باز میگردد.
سطوح حمایت و مقاومت چیست؟
همانطور که با هم گفتیم، بازگشت سریع قیمت به سطوح قیمتی گذشته، ناشی از افزایش قدرت خریداران یا فروشندگان است.
در جریان آخرین تلاش برای شکست نهایی مقاومت، «RSI» به سطح ۷۴ رسیده است. با بررسی دقیق نمودار قیمت متوجه میشویم که کندلهای صعودی قوی در نهایت منجر به شکست این سطح نموداری شدهاند.
این شکست با یک جهش قیمتی همراه بوده است که اغلب اوقات یک سیگنال قوی برای خرید به شمار میرود. باید بر این نکته تاکید کنیم که سیگنال نهایی شکست با بسته شدن قیمت بالاتر یا پایینتر از یک سطح قیمتی صادر میشود.
واگرایی «RSI»
ایجاد واگرایی در اندیکاتور «RSI» یکی از محبوبترین سیگنالهای معاملاتی است. برخلاف نواحی اشباع خرید و فروش، واگراییها به معنای واقعی، نشانهای از وجود پتانسیل بازگشت قیمت هستند.
واگرایی شرایطی را در نمودار قیمت نشان میدهد که وضعیت قیمت و اندیکاتور مطابقت نداشته باشد. مثلا یک واگرایی نزولی زمانی رخ میدهد که با وجود ایجاد یک نقطه سقف بالاتر در جریان روند صعودی، اندیکاتور سقف پایینتری ایجاد کرده باشد.
در تصویر زیر، نمودار سمت چپ یک واگرایی کلاسیک نزولی را نشان میدهد. در این شرایط، قیمت، سقفهای بالاتری را ایجاد میکند. واگرایی اندیکاتور «RSI» نیز نشاندهنده ضعیفتر بودن موج صعودی اخیر نسبت به حرکات قبلی است.
واگرایی «RSI» میتواند تغییر در جهت روند بازار را از قبل پیشبینی کند. زیرا نشاندهنده کاهش مونتوم حرکت قیمت است.
بنابراین، یک واگرایی زمانی به وجود میآید که بر اساس قیمت، پتانسیل ادامه روند وجود داشته باشد.
اما وضعیت اندیکاتور «RSI» بیانگر تغییر در نسبت قدرت بین خریداران و فروشندگان و ضعف موج قیمتی اخیر است. در نمودار تصویر زیر و در پایان روند نزولی، اندیکاتور «RSI» یک واگرایی ایجاد کرده است و جهت آتی روند را قبل از بازگشت قیمت، پیشبینی میکند.
اگرچه قیمت کف پایینتری را ثبت کرده اما موج قبلی نزولی به طرز قابل ملاحظهای کوتاهتر و در نتیجه ضعیفتر بوده است. در چنین وضعیتی، قیمت به سختی توان ایجاد یک کف جدید را دارد. این کاهش قدرت در روند بازار به واسطه ایجاد واگرایی در «RSI» تایید میشود.
در واقع، دانش ما از شیوه تحلیل امواج قیمت، تحلیل نمودار به واسطه «RSI» را تکمیل میکند. با این وصف این تئوری کاملا قابل درک است که امواج قیمت، پایههای اصلی مفاهیم روند و تحلیل نموداری را تشکیل میدهند.
اگرچه آخرین موج قیمت یک کف جدید ثبت نموده است، اما واگرایی اندیکاتور «RSI» نشان از این دارد که آخرین موج، روند قدرت خود را از دست داده است. بنابراین در ادامه میتوانیم بازگشت مجدد قیمت را مشاهده کنیم.
چگونه از RSI سیگنال صحیحی دریافت کنیم؟
سیگنال خرید
گاهی اوقات در بازار شاهد عدم جذایت قیمت برای خریداران و همچنین شتابزدگی فروشندگان هستیم که در این حالت شرایطی بوجود میآید که فروش افراطی در بازار و با حجم بالا اتفاق میافتد.
در این شرایط نمودار RSI به مرور زمان سطح ۳۰ را شکسته و شاخصی کمتر از ۳۰ را نمایش میدهد.
بعد از نوساناتی که شاخص RSI در زیر سطح ۳۰ خواهد داشت به مرور زمان فروشهای افراطی تضعیف خواهند شد و شرایطی بوجود میآید که مجددا تمایل خریداران برای ورود به بازار افزایش مییابد؛
در این شرایط شاخص RSI شروع به رشد خواهد کرد و زمانی که سطح ۳۰ از پایین به بالا شکسته شود سیگنال خرید را صادر میکند.
سیگنال فروش
افزایش تقاضا و ورود نقدینگی سنگین به بازار باعث افزایش تدریجی قیمت خواهد شد و این روند مادامی که قیمتها برای خریداران دارای جذابیت باشند ادامه خواهد داشت.
افزایش قیمت و کاهش خریدهای افراطی شرایطی را به وجود میآورد که به آن اشباع خرید میگویند و در این حالت غول بزرگ سرمایه به تدریج اقدام به فروش خواهد کرد.
با توجه به اینکه جمعیت خریداران در بازار کاهش یافته است، قیمتهایی پایینتری برای خرید جذابیت پیدا میکنند که این مسئله باعث کاهش قیمت گزینه سرمایهگذاری خواهد شد.
در این حالت شاخص RSI شروع به نزول از ناحیه اشباع خرید (سطح بالای ۷۰) خواهد کرد و شکست سطح ۷۰ خبر خوبی برای دارندگان این سهم نخواهد بود و این یعنی تمایل بالای سرمایهگذاران برای فروشهای بیشتر.
تنظیمات اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI بر روی یک گراف در بالا یا پایین چارت قیمت ها دیده می شود. اندیکاتور دارای یک خط بالایی (معمولا روی ۷۰) و یک خط پایینی (معمولا بر روی ۳۰) می باشد.
همچنین یک خط مرکزی بر روی عدد ۵۰ قرار می گیرد. وایلدر مخترع RSI بازه زمانی ۱۴ روزه را توصیه کرده است. برای اضافه کردن RSI بر روی چارت قیمت بایستی از قسمت insert در متاتریدر خود مطابق شکل زیر عمل کنید.
فعال کردن اندیکاتور RSI در متاتریدر
سپس می توانید پارامتر های مربوط به بازه زمانی و غیره را تنظیم کنید. که معمولا به صورت پیش فرض بر روی ۱۴ تنظیم شده است.
تنظیمات پارامتر های اندیکاتور RSI
بعد از این مراحل اندیکاتور بر روی چارت شما دیده می شود که با کلیک راست کردن بر روی اندیکاتور می توانید تنظیمات را دوباره تغییر داده یا آن را از روی چارت خود حذف کنید.
وارونگی مثبت و منفی در اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI جزء پرکاربرد ترین اندیکاتورها در تحلیل بازار است. کارول بعد از بررسی های زیاد وارونگی مثبت و منفی را کشف کرد. وارونگی درست مخالف واگرایی است.
مثال
یک وارونگی مثبت هنگامی اتفاق می افتد که در آخرین اصلاح قیمت ها در روند صعودی شاهد Higher low هستیم، در حالی که در RSI یک Lower low به وجود آمده است.
وارونگی منفی هم وقتی اتفاق می افتد، که در روند نزولی قیمت ها شاهد Lower High هستیم، اما در اندیکاتور RSI یک Higher High دیده می شود.
به عبارت دیگر، برخلاف مومنتوم های قوی تر که به صورت Higher High و Lower Low در RSI دیده می شوند، شاید روند بازار نتواند Higher High یا Lower Low را ایجاد کند.
کارول همچنان تشخیص داد، وارونگی مثبت تنها در روند های صعودی اتفاق می افتد. و وارونگی منفی هم در روندهای نزولی مشاهده می شود. بنابراین هر دوی آنها، روند بازار را تایید می کنند.
تحلیل تکنیکال 15 (اندیکاتور RSI)
امروز قصد بررسی اندیکاتور RSI داریم که اسم آن مخفف اول کلمات Relative Strength Index میباشد که یک اسیلاتور محسوب میشود که بین عدد صفر تا صد در نوسان است.
تاریخچه
در سال 1978 ولز وایلدر (Welles Wilder) این اندیکاتور را با هدف محاسبه سرعت و تغییر حرکات قیمت به بازار معرفی کرد. این اندیکاتور نیز مانند دیگر اندیکاتور ها یک بازه زمانی دارد که آقای وایلدر به طور پیشفرض آن را 14 دوره زمانی قرار داده است و این عدد نیز خودش رقم مناسبی برای این کار میباشد ولی شما میتوانید روی هر نموداری که مدنظرتان است با آزمون و خطا در تاریخچه قیمت آن مناسب ترین بازه زمانی را برای هر نمودار پیدا بکنید.
معنی صفر و صد
هرچه RSI نزدیک به صد باشد به معنی ضرر کمتر معامله گران در 14 دوره قبلی (یا همان کندل ها که از یک دقیقه تا چند روز متغییر است) میباشد و همچنین اگر عدد RSI به صد نزدیک باشد به معنی سود کمتر معامله گران در 14 کندل قبلی میباشد.
مناطق اشباع
در اندیکاتور RSI زمانی که عدد شاخص به بالای 70 و یا پایین 30 برسد به اصطلاح به این مناطق، محدوده های اشباع مینامند؛ زمانی که این شاخص به بالای عدد 70 برسد یعنی به اشباع خرید رسیده ایم و بازار نیاز به اصلاح دارد و زمانی که این شاخص به زیر 30 برسد به معنی اشباع فروش میباشد که باز هم خبر از اصلاح بازار میدهد.
واگرایی
زمانی که روند قیمت را اندیکاتور RSI تایید نکند (تایید نکردن به این معنی میباشد که مثلا اگر قیمت در حال ساختن کف های پاین و پایین تر میباشد اندیکاتور این روند را ندارد و صعودی است و بلعکس) به این معنی میباشد که تغییر در بازار ممکن است رخ بدهد. واگرایی به طور کلی دو نوع دارد که عبارت اند از:
واگرایی نزولی
زمانی که قیمت در حال صعود کردن است ولی اندیکاتور رشد نکرده و بلعکس در حال ساختن کف های پایین تر است به این معنی میباشد که قیمت مستعد افت بوده و ممکن است ریزش کند.
واگرایی صعودی
زمانی که قیمت نمودار در حال ساختن کف های پایین و پایین تر میباشد ولی اندیکاتور در حال نشان دادن صعود و ایجاد سقف های بالاتر است به معنی پتانسیل وجود رشد برای قیمت میباشد.
بازگشت مثبت
به این بازگشت ها که به اصطلاح واگرایی مخفی نامیده میشود زمانی اتفاق میوفتد که شاخص در بین اعداد 30 تا 50 است و قیمت در حال صعود و ساختن کف های بالاتر میباشد و در همان حال اندیکاتور در حال ساختن کف های پایین تر و نزول میباشد؛ در این زمان ما باید انتظار یک رشد و صعود در قیمت را در نمودار داشته باشیم.
بازگشت منفی
زمانی شاهد این نوع از بازگشت هستیم که شاخص RSI بین اعداد 50 تا 70 بوده و قیمت در حال ساختن کف های پایین تر و افت بوده و همچنین خود شاخص در حال رشد و صعود میباشد در این شرایط باید شاهد افت قیمت و نزول نمودار را داشته باشیم .
نکته!
در روند های قدرتمند از واگرایی استفاده نکنید چرا که در این موارد قیمت نمودار بدون توجه به اندیکاتور حرکت میکند و ممکن است دچار اشتباه شوید پس دقت لازم را در این موارد به خرج دهید.
کاربرد های دیگر
کاربرد دیگر شاخص RSI این است که رسم خطوط روند و کانال بر روی همین اندیکاتور صورت بگیرد و از روی آن نتیجه گیری به صعودی و نزولی بودن نمودار بزنیم هرچند که این مورد زیاد قابل قبول تحلیل گران و صاحب نظران در حوزه تحلیل تکنیکال نمیباشد اما شما میتوانید برای تشخیص این روند ها از روی اندیکاتور تصمیم بگیرید چراکه روند ها در اندیکاتور جلوتر از خود قیمت رخ میدهند و شما فرصت کافی برای گرفتن پوزیشن مناسب در بازار را دارا خواهید بود.
یک نمونه از اندیکاتور RSI را میتوانید در زیر مشاهده کنید:
همه چیز راجع به اندیکاتور RSI و آموزش کار با آن بعلاوه ویژگی هایش
سخن آخر
اندیکاتور RSI یکی از محبوب ترین و پر استفاده ترین اندیکاتور های تحلیل تکنیکال بازار های سرمایه میباشد که شما نیز میتوانید به راحتی از آن به عنوان ابزار کمکی کنار تحلیل های خود استفاده بکنید اما در نظر داشته باشید که در استفاده از هر نوع اندیکاتور و معامله کردن به روند کلی بازار و از نمای دورتر نگاهی بیندازید تا دچار خطا و اشتباه کمتری بشوید.
شاخص قدرت نسبی (RSI) چیست؟
شاخص قدرت نسبی (RSI) یک شاخص حرکت است که در تجزیه و تحلیل فنی مورد استفاده قرار میگیرد. میزان تغییرات قیمت اخیر را برای ارزیابی شرایط خرید بیش از حد یا فروش بیش از حد در قیمت سهام یا دارایی دیگر اندازه گیری میکند. RSI به عنوان یک نوسان ساز (نمودار خطی که بین دو حالت افقی حرکت میکند) نمایش داده میشود. میتواند از ۰ تا ۱۰۰ خوانده شود. این شاخص در ابتدا توسط J. Welles Wilder Jr. توسعه داده شد.تفسیر و استفاده سنتی از RSI این است که مقادیر ۷۰ یا بالاتر نشان میدهد که اوراق بهادار بیش از حد خریداری میشود یا بیش از حد ارزشگذاری میشود و ممکن است برای تغییر روند یا عقب نشینی اصلاحی قیمت آغاز شود. خواندن شاخص قدرت نسبی ۳۰ یا کمتر نشان دهنده وضعیت بیش از حد فروش یا کم ارزش است.(شاخص جریان پول (MFI) چیست؟)
نکات کلیدی شاخص قدرت نسبی (RSI)
شاخص قدرت نسبی (RSI) یک نوسان ساز مومنتوم محبوب است که در سال ۱۹۷۸ توسعه یافت.
شاخص قدرت نسبی سیگنالهایی را در مورد روند صعودی و نزولی قیمت به معامله گران فنی ارائه میدهد. اغلب در زیر نمودار قیمت یک دارایی ترسیم میشود.
معمولاً وقتی RSI بالای ۷۰ خرید میشود، دارایی بیش از حد خریداری میشود و زمانی که زیر ۳۰ باشد، بیش از حد فروخته شده است.
شاخص قدرت نسبی (RSI) به شما چه میگوید؟
همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید، در طول روند نزولی، شاخص قدرت نسبی (RSI) در نزدیکی سطح ۵۰ و در ۷۰ به اوج خود میرسد. که میتواند توسط سرمایه گذاران برای نشان دادن قابل اطمینانتر شرایط نزولی مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از سرمایه گذاران در صورت ایجاد یک روند قوی برای تشخیص بهتر افراط، یک خط روند افقی بین ۳۰ تا ۷۰ درصد اعمال میکنند. معمولاً در صورتی که قیمت سهام یا دارایی در یک کانال افقی بلندمدت باشد نیازی به تغییر سطوح بیش از حد خرید یا فروش بیش از حد نیست.
یک مفهوم مرتبط با استفاده از سطوح خرید بیش از حد یا فروش بیش از حد مناسب روند، تمرکز بر علائم تجاری و تکنیکهای منطبق با روند است. به عبارت دیگر، استفاده از سیگنالهای صعودی در زمانی که قیمت در روند صعودی قرار دارد و سیگنالهای نزولی در زمانی که واگرایی صعودی و نزولی RSI سهام در روند نزولی قرار دارد. به جلوگیری از بسیاری از هشدارهای کاذب که شاخص قدرت نسبی(RSI) میتواند ایجاد کند، کمک میکند.
تفسیر محدوده شاخص قدرت نسبی (RSI)
به طور کلی، هنگامی که RSI از سطح مرجع افقی ۳۰ فراتر رود، یک نشانه صعودی است. هنگامی که به زیر سطح مرجع افقی ۷۰ میرود، یک نشانه نزولی است. به عبارت دیگر، میتوان تفسیر کرد که مقادیر شاخص قدرت نسبی (RSI) ۷۰ یا بالاتر نشان میدهد که یک اوراق بهادار بیش از حد خریداری میشود. یا بیش از حد ارزشگذاری میشود و ممکن است برای تغییر روند یا عقب نشینی قیمت اصلاح شود. خواندن شاخص قدرت نسبی (RSI) ۳۰ یا کمتر نشان دهنده وضعیت بیش از حد فروش یا کم ارزش است.
در طول یک روند صعودی، شاخص قدرت نسبی (RSI) تمایل دارد بالای ۳۰ بماند و اغلب باید به ۷۰ برسد. در طول یک روند نزولی، به ندرت مشاهده میشود که شاخص قدرت نسبی (RSI) از ۷۰ بیشتر شود. شاخص اغلب به ۳۰ یا کمتر میرسد. این دستورالعملها میتوانند به تعیین قدرت روند و تعیین معکوسهای احتمالی کمک کنند. به عنوان مثال، اگر شاخص قدرت نسبی (RSI) در تعدادی نوسان قیمت پیاپی در طول یک روند صعودی نتواند به ۷۰ برسد، اما پس از آن به زیر ۳۰ برسد، این روند تضعیف شده و میتواند پایینتر بیاید.
برعکس برای روند نزولی صادق است. اگر روند نزولی نتواند به ۳۰ یا کمتر برسد و سپس به بالای ۷۰ برسد، این روند نزولی تضعیف شده و میتواند به سمت صعودی حرکت کند. خطوط روند و میانگینهای متحرک ابزارهای مفیدی هستند که هنگام استفاده از شاخص قدرت نسبی (RSI) به این روش باید در آن گنجانده شود.(پیشنهاد ما به شما : دوره هوش بازار جهانی (فارکس))
نمونهای از واگراییهای شاخص قدرت نسبی (RSI)
یک واگرایی صعودی زمانی رخ میدهد که شاخص (RSI) یک مقدار فروش بیش از حد ایجاد میکند. به دنبال آن پایینترین سطح را ایجاد میکند که مطابق با پایینترین سطح قیمت است. این نشان دهنده افزایش حرکت صعودی است. شکستن از قلمرو بیش از حد فروش میتواند برای ایجاد یک موقعیت طولانی جدید استفاده شود.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید، زمانی که (RSI) پایینترین سطح را ایجاد کرد، به عنوان قیمتی که پایینترین قیمت را تشکیل میداد، یک واگرایی صعودی مشخص شد. این یک سیگنال معتبر بود، اما وقتی سهام در یک روند بلندمدت پایدار باشد، واگراییها نادر هستند. استفاده از قرائتهای انعطافپذیر بیش از حد فروش یا خرید بیش از حد به شناسایی سیگنالهای بالقوه کمک میکند.
نمونه ای از رد شدن نوسان شاخص قدرت نسبی (RSI)
یکی دیگر از تکنیک های معاملاتی ، رفتار RSI را هنگام تجدید نظر از قلمرو خرید و فروش بیش از حد مورد بررسی قرار می دهد. این سیگنال “رد نوسان” صعودی نامیده می شود و دارای چهار قسمت است:
RSI در قلمروهای فروخته شده قرار می گیرد.
RSIاز 30 درصد عقب می افتد.
RSI شیب دیگری را ایجاد می کند بدون اینکه دوباره به سرزمین فروخته شده بازگردد.
سپس RSI آخرین سطح خود را می شکند.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده می کنید ، شاخص RSI بیش از حد فروخته شد. 30 درصد شکسته شد و رد پایین را ایجاد کرد که سیگنال را در هنگام بازتاب بیشتر فعال می کرد. استفاده از RSI در این راه بسیار شبیه به ترسیم خطوط روند در نمودار قیمت است.
مانند واگرایی ها ، یک نسخه نزولی از سیگنال رد تاب وجود دارد که شبیه تصویر آینه نسخه صعودی است. رد چرخش نزولی نیز دارای چهار قسمت است:
RSI به منطقه خرید بیش از حد افزایش می یابد.
RSI به زیر 70 درصد می رسد.
RSI بدون عبور مجدد به قلمرو خرید بیش از حد ، بالاترین سطح خود را تشکیل می دهد.
سپس RSI پایین ترین سطح خود را می شکند.
نمودار زیر سیگنال رد نوسان نزولی را نشان می دهد. مانند بسیاری از تکنیک های معاملاتی ، این سیگنال زمانی قابل اطمینان خواهد بود که با روند بلند مدت غالب مطابقت داشته باشد. سیگنال های نزولی در طول روند نزولی کمتر احتمال دارد که زنگ خطر ایجاد کنند.(ایچیموکو چیست ؟)
اندیکاتور RSI چیست؟
اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index یا RSI) یک اندیکاتور مومنتومی است که در تحلیل تکنیکال به کار می رود و تغییرات اخیر قیمت را برای ارزیابی شرایط اشباع خرید (Overbought) و یا اشباع فروش (Oversold) در قیمت سهام یا سایر داراییها اندازهگیری میکند. RSI به شکل یک اوسیلاتور (Oscillator) نمایش داده میشود (یک خط روند در میان دو محدوده حد بالا و پایین) که میتواند بین مقادیر ۰ تا ۱۰۰ نوسان کند. این اندیکاتور ابتدا توسط ولز وایدلر (J. Welles Wilder) و در کتاب وی با عنوان «مفاهیم جدید در سیستمهای معاملات تکنیکال (New Concepts in Technical Trading Systems)» مطرح شد.
تفسیر و استفاده از RSI به طور سنتی این گونه است که اگر شاخص بالاتر از عدد ۷۰ را نشان دهد، قیمت در منطقه اشباع خرید یا بیش از حد ارزشگذاری قرار دارد و در نتیجه ممکن است یک اصلاح قیمت یا پولبک (pullback) داشته باشد. هنگامی که RSI پایینتر از عدد ۳۰ را نشان دهد، به این معنی است که در منطقه اشباع فروش قرار دارد و انتظار افزایش قیمت را خواهیم داشت.
فرمول RSI
محاسبه RSI از دو بخش تشکیل شده است که اولین بخش آن فرمول زیر است:
در این فرمول، میانگین سود و میانگین ضرر، درصد میانگین سود یا ضرری است که در دوره مورد محاسبه اتفاق افتاده است. در این فرمول برای میانگین ضرر از مقادیر مثبت استفاده شده است.
به صورت استاندارد در محاسبه RSI از ۱۴ دوره استفاده میشود. به عنوان مثال تصور کنید بازار در ۱۴ دوره گذشته، به طور میانگین ۷ روز سود ۱% و هفت روز دیگر با ضرری حدود ۰.۸% بسته شده است. محاسبه برای RSI اولیه به این صورت است:
با فرض این که بخواهیم RSI را برای ۱۴ دوره محاسبه کنیم، قسمت دوم محاسبه به صورت زیر است. این مرحله نتایج را هموارتر میکند: (عدد به دست آمده از بخش دوم فرمول RSI، عدد نهایی اندیکاتور RSI است که در نمودار میبینید).
محاسبه RSI
با استفاده از فرمولهای بالا میتوان RSI را محاسبه کرد. اندیکاتور RSI در زیر نمودار قیمتی دارایی قرار میگیرد.
اگر تعداد و اندازه کندلهای صعودی بیشتر باشد، RSI نیز افزایش مییابد و اگر تعداد و اندازه کندلهای نزولی بیشتر باشد، RSI نیز افت میکند. قسمت دوم فرمول برای هموار کردن نتایج به کار میرود تا RSI تنها در یک بازار کاملا صعودی یا کاملا نزولی به ۰ یا ۱۰۰ نزدیک شود.
همانطور که در نمودار بالا مشاهده میکنید، شاخص RSI میتواند مدت زمان طولانی در منطقه اشباع خرید باقی بماند در حالیکه روند سهام صعودی است. به طریق مشابه ممکن است در روند نزولی سهام، این اندیکاتور برای مدت طولانی در منطقه اشباع فروش باقی بماند. این موضوع اغلب برای تحلیلگران تازهکار گیج کننده است، اما اگر یاد بگیرید چطور در بازار رونددار از این اندیکاتور استفاده کنید این مسئله برایتان روشن خواهد شد.
RSI به ما چه میگوید؟
روند اصلی سهام یا هر دارایی دیگر، کلید اصلی برای اطمینان از درک صحیح اندیکاتور است. به عنوان مثال، تحلیلگر تکنیکال مشهور بازار سرمایه، کنستانس براون (Constance Brown)، این عقیده را داشت که شرایط اشباع فروش در نمودار RSI هنگامی که روند صعودی باشد، احتمالا در عددی بالاتر از ۳۰% و شرایط اشباع خرید در روند نزولی در سطحی پایینتر از ۷۰% اتفاق میافتدند.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید، طی یک روند نزولی، RSI به جای رسیدن به سطح ۷۰% به سطح ۵۰% رسیده است. سرمایهگذاران از این موضوع میتوانند به عنوان علامتی برای شرایط نزولی روند استفاده کنند. بسیاری از سرمایهگذاران در صورت وجود روند قوی، برای شناسایی بهتر شرایط اشباع خرید یا اشباع فروش، از یک خط روند (Trendline) افقی استفاده میکنند که بین محدوده ۳۰% و ۷۰% رسم میشود. با این حال هنگامی که قیمت سهام یا دارایی در یک کانال افقی بلند مدت قرار دارد تغییر سطوح اشباع خرید و فروش ضرورتی ندارد.
یک مفهوم مرتبط برای استفاده از سطوح اشباع خرید و فروش متناسب با روند، تمرکز بر سیگنالهای معاملاتی و تکنیکهای منطبق با روند است. به عبارت دیگر، استفاده از سیگنالهای صعودی در زمانی که قیمت در یک روند صعودی است و سیگنالهای نزولی هنگامی که روند قیمت نزولی است، باعث جلوگیری از ایجاد سیگنالهای اشتباه توسط RSI میشود.
نمونهای از واگرایی RSI
واگرایی صعودی (Bullish Divergence) زمانی اتفاق میافتد که RSI در منطقه اشباع فروش بوده و کفی را ایجاد کند که بالاتر از کف قبلی باشد، از طرفی قیمت نیز کفی را ایجاد کند که پایینتر از کف قیمتی قبلی باشد. در این صورت، قیمت میتواند یک مومنتوم (حرکت) صعودی قوی ایجاد کند. اگر قیمت بتواند محدوده اشباع فروش را به سمت بالا بشکند برای مدتی طولانی روندی صعودی را در پیش خواهد گرفت.
واگرایی نزولی (Bearish Divergence) زمانی اتفاق میافتد که RSI سقفی پایینتر از سقف قبلی ایجاد کند در حالی که قیمت در همان زمان سقفی بالاتر از سقف قبلی ایجاد کرده است. این اتفاق نیز سیگنال حرکت نزولی صادر میکند.
همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید هنگامی که RSI یک کف، بالاتر از کف قبلی و قیمت کفی پایینتر از کف قبلی تشکیل میدهد، یک واگرایی صعودی ایجاد میشود. این سیگنال، سیگنال معتبری بوده، اما واگراییها هنگامی که سهام در یک روند طولانی مدت و با ثبات باشند، نادر هستند. انعطافپذیری در مشخص کردن نقاط اشباع خرید یا اشباع فروش به شناسایی سیگنالهای بالقوه کمک بیشتری میکند.
نمونهای از شکست سوئینگ با استفاده از RSI
یک تکنیک معاملاتی دیگر نیز با استفاده از مشخص کردن نقاط اشباع خرید و فروش در RSI استفاده میشود. این سیگنال به عنوان شکست سوئینگ (Swing Rejection) شناخته میشود و از چهار مرحله تشکیل شده است. مثال زیر در مورد شکست سوئینگ واگرایی صعودی و نزولی RSI واگرایی صعودی و نزولی RSI صعودی (Bullish Swing Recetion) است:
۱- RSI در منطقه اشباع فروش قرار گیرد.
۲- RSI از سطح ۳۰ درصد به سمت بالا حرکت کند.
۳- RSI دوباره کاهش پیدا کند اما به منطقه اشباع فروش وارد نشود.
۴- RSI سقف قبلی خود را بشکند.
همانطور که در نمودار زیر میبینید. اندیکاتور RSI وارد اشباع فروش شده است، سطح ۳۰ درصد را شکسته و دوباره به آن بازگشته است. سپس دوباره به بالا رفته و سقف قبلی را شکسته است. استفاده از RSI در این روش بسیار شبیه ترسیم خطوط روند روی نمودار قیمت است.
اما از همین روش میتوان سیگنال نزولی گرفت. مثال زیر در مورد شکست سوئینگ نزولی (Bearish Swing Rejection) است:
۱- RSI در منطقه اشباع خرید قرار گیرد.
۲- RSI از سطح ۷۰ درصد به سمت پایین حرکت کند.
۳- RSI دوباره افزایش پیدا کند اما به منطقه اشباع خرید وارد نشود.
۴- RSI کف قبلی خود را بشکند.
نمودار زیر نمونهای از سیگنال رد کردن نوسان نزولی را نشان میدهد. مانند اکثر تکنیکهای معاملاتی، این سیگنال نیز هنگامی که مطابق با روند دراز مدت غالب باشد، قابل اطمینانتر خواهد بود. احتمال کمتری وجود دارد که سیگنالهای نزولی در روند نزولی، سیگنال اشتباهی باشند.
تفاوت میان MACD و RSI
اندیکاتور MACD (MACD یا Moving Average Convergence Divergence) یکی دیگر از اندیکاتورهای دنبال کننده روند است که رابطه بین دو میانگین متحرک (Moving Average) قیمت را نشان میدهد. MACD با کسر میانگین متحرک نمایی (Exponential Moving Average یا EMA) ۲۶ دوره از میانگین متحرک نمایی ۱۲ دوره محاسبه میشود. نتیجه این محاسبه به دست آمدن خط MACD است.
سپس یک میانگین متحرک نمایی ۹ روزه که به نام “خط سیگنال” MACD شناخته میشود در بالای آن رسم میشود که به عنوان ارائه دهنده سیگنالهای خرید و فروش عمل میکند. معاملهگران معمولا هنگام عبور MACD از خط سیگنال خود، سهام را خریداری کرده و هنگامی که MACD از زیر خط سیگنال عبور کرد آن را میفروشند.
همانطور که گفته شد، RSI برای نشان دادن مناطق اشباع خرید و فروش طراحی شده است. این اندیکاتور از میانگین سود و زیان قیمت در یک بازه زمانی مشخص محاسبه میشود و مقادیری بین ۰ تا ۱۰۰ دارد.
MACD رابطه بین دو میانگین متحرک نمایی را اندازهگیری میکند، در حالی که RSI تغییرات قیمت در رابطه با بالاترین و پایینترین قیمت اخیر را اندازه میگیرد. این دو شاخص اغلب با هم استفاده میشوند تا تصویر تکنیکال کاملتری از بازار را در اختیار تحلیلگران قرار دهند.
این اندیکاتورها هر دو مومنتوم داراییها را اندازهگیری میکنند. با این حال، در هنگام محاسبه آنها از عوامل متفاوتی استفاده میشود. بنابراین گاهی اوقات سیگنالهای متناقضی ارائه میدهند. به عنوان مثال، ممکن است RSI برای مدت زمان طولانی در منطقه اشباع خرید باشد که نشان دهنده سیگنال فروش است. در عین حال، MACD نشان دهد که حرکت صعودی قیمت همچنان ادامه دارد. اما در هر دو اندیکاتور، واگرایی نشان دهنده تغییر روند آتی است.
محدودیتهای RSI
RSI حرکت صعودی و نزولی قیمت را مقایسه کرده و نتایج را به صورت یک اوسیلاتور نمایش میدهد که میتواند در زیر نمودار قیمت قرار گیرد. مانند اکثر اندیکاتورهای تکنیکال، سیگنالهای آن هنگامی که مطابق با روند بلند مدت باشد از اطمینان بیشتری برخودار است.
سیگنالهای برگشتی واقعی بسیار نادر هستند و جدا کردن آنها از سیگنالهای اشتباه دشوار است. به عنوان مثال، یک کندل مثبت کاذب می تواند یک کراساور صعودی ایجاد کرده و به دنبال آن ناگهان سهام سقوط کند. از طرف دیگر ممکن است یک کندل منفی کاذب یک کراساور نزولی ایجاد کند ولی قیمت سهم جهش صعودی ناگهانی داشته باشد.
از آنجا که اندیکاتور میزان مومنتوم را نشان میدهد، هنگامی که دارایی یک حرکت قابل توجه در هر دو جهت داشته باشد، میتواند برای مدت طولانی در مناطق اشباع خرید یا فروش باقی بماند. بنابراین، RSI در بازار نوسانی که قیمت دارایی بین حرکات صعودی و نزولی در نوسان است، بیشترین کاربرد را داد.
جهت پیگیری اخبار واگرایی صعودی و نزولی RSI و تحلیل های فارکس و بازارهای جهانی به کانال تلگرامی UtoFX بپیوندید.
اندیکاتور RSI چیست و چه کاربردی دارد؟
یکی از بهترین و محبوبترین ابزارهای تحلیل تکنیکال به منظور بررسی روند سهام در بازار بورس، اندیکاتور RSI است. با تحلیل تکنیکال میتوان روند آینده سهم را پیشبینی کرد و RSI به دلایلی مانند انعطافپذیری و ارائه سیگنالهای معاملاتی قدرتمند در میان معاملهگران علاقهمندان خاص خود را دارد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ یکی از بهترین و محبوبترین ابزارهای تحلیل تکنیکال به منظور بررسی روند سهام در بازار بورس، اندیکاتور RSI است. با تحلیل تکنیکال میتوان روند آینده سهم را پیشبینی کرد و RSI به دلایلی مانند انعطافپذیری و ارائه سیگنالهای معاملاتی قدرتمند در میان معاملهگران علاقهمندان خاص خود را دارد. برای آشنایی هر چه بیشتر اندیکاتور RSI و کاربردهای آن با ما همراه باشید.
اندیکاتور RSI چیست؟
RSI اندیکاتوری از خانواده اندیکاتورهای مومنتوم است. اندیکاتور مومنتوم برای شناسایی سرعت حرکت قیمت طراحی شده است. بنابراین یکی از اصلیترین کاربردهای اندیکاتور RSI ، تشخیص جهت و قدرت تحرکات قیمتی است. شما با استفاده از این اندیکاتور میتوانید تحلیل خود را از جهت سرعت حرکت قیمتی پیاده کنید و در نهایت نقاط حمایت و مقاومت سهم را پیشبینی کنید.
اندیکاتور RSI یا شاخص قدرت نسبی، با روابط پیچیده ریاضی محاسبه میشود. در تنظیمات RSI نیز عموما از تنظیم ١۴ روزه استفاده میشود تا به عنوان ابزاری برای نمایش قدرت بازار و قدرت خریدارها و فروشندهها نسبت به هم استفاده شود. در واقع این اندیکاتور دادههای قیمتی ۱۴ کندل یا میله آخر را تحلیل و مقایسه میکند. این اندیکاتور همانند مکدی (MACD) در زمره اسیلاتورها طبقهبندی میشود چراکه همواره بین دو سطح ٠ و ١٠٠ در حال نوسان است.
بررسی اندیکاتور RSIدر سامانه معاملاتی آنلاین
همان طور که گفتیم استفاده از RSI به محاسبات پیچیده ریاضی نیاز دارد و پیش از این تحلیلگران با استفاده از فرمولهای دشوار، پیچیده و سخت ریاضی این فرآیند را سپری میکردند؛ اما امروزه با استفاده از واگرایی صعودی و نزولی RSI سامانه معاملات آنلاین کارگزارهای بورسی این روند به راحتی انجام میشود و به سادگی میتوان از این ابزار برای تحلیل هر سهامی در بازار استفاده کرد. سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری آگاه نیز این ابزار را در اختیار کاربران خود قرار داده است تا لذت یک تحلیل خوب و سودآور را تجربه کنند. به منظور استفاده از سامانه معاملاتی آنلاین کارگزاری آگاه در گام اول، در کنار نام سهم مدنظر آیکن نمودار را کلیک کنید تا وارد بخش تکنیکال سهم شوید. در ادامه روی آیکون اندیکاتورها کلیک کنید و نوع اندیکاتوری مورد نظر خود را وارد کنید که در این جا منظور اندیکاتور RSI است. خواهید دید که تنها با انتخاب این چند گزینه اندیکاتور RSI پایین نمودار اصلی سهام شما به نمایش درخواهد آمد.
اندیکاتور RSIدر تحلیل تکنیکال چه کاربردی دارد؟
در بالا گفتیم که اندیکاتور RSI در غالب یک نمودار خطی، بین دو سطح ٠ و ١٠٠ در حال نوسان است. در این میان، دو سطح کلیدی ٣٠ و ٧٠ را به ترتیب به عنوان سطوح اشباع فروش و سطوح اشباع خرید نامگذاری کردهاند. یعنی هرگاه مقدار RSI از عدد ٣٠ کمتر شود، شاهد فروشهای افراطی در بازار هستیم که به تبع واگرایی صعودی و نزولی RSI آن امکان کاهش فشار فروش و صعود قیمت وجود دارد و هرگاه مقدار RSI از عدد ٧٠ بالاتر بود شاهد خریدهای افراطی در بازار هستیم که به تبع آن ممکن است هر لحظه به پایان رسد و شاهد نزول قیمت باشیم.
به تعبیری دیگر سطح افقی 30 سطح حمایتی و سطح افقی 70 سطح مقاومت روند سهام است. بنابراین تحلیلگران بازار بورس با استفاده از این دو سطح قادر هستند سیگنال خرید و فروش سهام را دریافت کنند.
یکی دیگر از جذابیتهای اندیکاتور RSI برای کاربران، استفاده از خطوط روند در آن است. با استفاده از خط روند میتوان نقاط خرید و فروش سهام را پیشبینی کرد. به این صورت که میتوانیم یک خط روند صعودی را برای سهم مورد نظر خود در اندیکاتور RSI رسم کنیم و ببینیم که مثلا پس از این که این خط روند به سمت پایین شکسته شد همزمان قیمت نزولی میشود یا ببینیم که چگونه بعد از شکسته شدن یک خط روند نزولی روی اندیکاتورRSI قیمت سهم شروع به صعود میکند.
واگرایی در RSI
واگرایی در اندیکاتور RSIیکی از محبوبترین سیگنالهای معاملاتی برای تحلیلگران است. همیشه در مواقع عادی هرگاه نمودار سقف یا کف جدیدی را تشکیل دهد اندیکاتور هم همین کار را میکند؛ اما در واگرایی این طور نیست و نوعی ناهمگونی بین قیمت و اندیکاتور به وجود میآید. یعنی زمانی که نمودار سقفها و کفهای جدیدی را تشکیل دهد؛ اندیکاتور برعکس عمل میکند.
واگرایی بین RSI و خطوط قیمت در زمانی که اعداد بالاتر از سطح ۷۰ یا پایینتر از سطح ۳۰ باشند اخطار جدی برای سرمایهگذاران است و میتواند نشانی از برگشت نمودار قیمت باشد.
انواع واگراییها
واگرایی، به دو دسته واگرایی معمولی و واگرایی مخفی تقسیمبندی میشود. این تقسیمبندی بر اساس حالتهای مختلفی است که بین قیمت و اندیکاتور RSI رخ میدهد. هر کدام از دستهها دارای انواع مثبت و منفی هستند.
واگرایی معمولی در RSI
واگرایی معمولی نشان دهنده بازگشت روند است و ضعف را در روند فعلی نشان میدهد. تحلیلگران با مشاهده واگرایی معمولی انتظار دارند روند چرخش کند یعنی از روند صعودی به نزولی یا برعکس.
واگرایی معمولی مثبت: ( RD+) زمانی است که نمودار قیمت کفی پایینتر از کف قبلی یا همتراز با آن را تشکیل میدهد اما اندیکاتور کفی بالاتر از کف قبلی خودش را میسازد. این حالت به معنای ضعیف شدن روند نزولی است و احتمال برگشت روند در آینده وجود دارد.
واگرایی معمولی منفی: ( RD-) زمانی است که نمودار قیمت سقفی بالاتر از سقف قبلی یا همتراز با آن را تشکیل میدهد اما اندیکاتور سقفی پایینتر از سقف قبلی خودش را میسازد. این حالت به معنای ضعیف شدن روند صعودی است و احتمال برگشت روند در آینده وجود دارد.
واگرایی مخفی در RSI
واگرایی مخفی به معنای ادامه روند فعلی بازار است و برای فعالان بازار به عنوان سیگنالی برای ادامه روند بازار به حساب میآید.
واگرایی مخفی مثبت ( HD+) :زمانی است که نمودار قیمت کفی بالاتر از کف قبلی خود بزند ولی اندیکاتور کفی پایینتر از کف قبلی خودش بسازد. این حالت به معنای ادامهدار شدن روند صعودی سهم است.
واگرایی مخفی منفی ( HD-) :زمانی است که نمودار قیمت سقفی پایینتر از سقف قبلی خود بزند ولی اندیکاتور سقفی بالاتر از سقف قبلی خودش بسازد. این حالت به معنای ادامهدار شدن روند نزولی سهم است.
جمعبندی
در این مقاله درباه یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال و در واقع پرطرفدارترین ابزار این تحلیل یعنی اندیکاتور RSIصحبت کردیم. با استفاده از این اندیکاتور قادریم نقاط حمایت و مقاومت سهم را پیشبینی کنیم تا در موقعیت مناسب، سهم مورد نظر خود را خرید و فروش کنیم. به تعبیر دیگر استفاده از اندیکاتور RSI به شما سیگنال خرید و فروش میدهد. بنابراین پیشنهاد میکنیم با آموزش این تکنیک، معاملاتی سودده را در بازار بورس تجربه کنید. برای یادگیری انواع اندیکاتورها و تمامی اصول و ابزارهای تحلیل تکنیکال، میتوانید در دورههای آموزش تحلیل تکنیکال مبتدی و پیشرفته کارگزاری آگاه شرکت کنید یا از مقالات و ویدئوهای رایگان بآشگاه مشتریان بهرهمند شوید.
دیدگاه شما