روانشناسی بازارهای مالی حلقه مفقوده در بازار مالی ایران
تا چند سال پیش افراد بسیار کمی در بازار سهام یا بورس فعالیت می‌کردند. طی سال‌های گذشته تمایل به حضور در این بازارها افزایش پیدا کرده است. از طرفی بازارهای جدیدی نیز مثل کریپتو کارنسی ایجاد شده است. فارکس، کریپتو، نزدک، بورس ایران و … از جمله بازارهای مالی مشهور هستند. برای کسب سود از این بسترهای معاملاتی باید علوم متنوعی را فرا گرفت که روانشناسی بازارهای مالی یکی از آنها است.
جایگاه رفتار سرمایه‌گذار در روانشناسی بازارهای مالی
اگر از سرمایه‌گذاران پیرامون علت خرید سهام یا دارایی‌ها سوالاتی شود، اکثر جواب‌ها در یک عبارت مشخص خلاصه خواهد شد؛ کسب سود. این پاسخ بسیار کلی است. برای مثال میزان سود مورد انتظار برای یک سرمایه‌گذار خرد و یک شرکت سرمایه‌گذاری یکسان نخواهد بود. از طرفی استراتژی‌ها، کنش‌ها و واکنش‌های سرمایه‌گذاران نیز بسیار متفاوت است. بنابراین باید هدفی مشخص وجود داشته باشد و جزییات نیز تا حد امکان ترسیم شوند.
زمانی که هدف مشخص و نقشه راه وجود نداشته باشد، نمی‌توان از بحران‌ها و نوسان‌های بازار جان سالم به در برد. بازارهای مالی پیچیدگی‌های زیادی دارند. یک اشتباه ممکن است به قیمت از دست دادن تمام دارایی تمام شود.
روانشناسی بازارهای مالی رفتار کاربران در این حوزه را بررسی می‌کند. رفتار کاربران شامل تمام فعالیت‌هایی است که در بازار صورت می‌گیرد. این رفتارها علت‌ها و پیامدهای متفاوتی دارند. علم روانشناسی بازارهای مالی به ما کمک می‌کند تا در زمان بحران‌ها بتوانیم درک درستی از شرایط داشته باشیم و در صورت درگیر شدن با چالشهای سخت بتوانیم تصمیمات درست و منطقی اخذ کنیم.
همه چیز به اطلاعات بستگی دارد
بزرگترین مشکل سرمایه‌گذاران بازارهای مالی، تسلیم شدن در برابر احساسات است. این عامل حتی تریدرهای حرفه‌ای و سرمایه‌گذاران کلان را نیز دچار چالشهای فراوانی می‌کند.
احساسات ناشی از تجزیه و تحلیل ذهن از اطلاعات ورودی است. در نتیجه بروز احساسات را می‌توان نتیجه اولیه دریافت اطلاعات دانست. بنابراین باید در دریافت و توجه به اطلاعات بسیار دقیق و حساس باشیم. امروزه منابع بسیار زیادی جهت انتشار اخبار و محتوای مالی به وجود آمده است. منابع معتبر تلاش می‌کنند تا حقایق را به شکل اصولی و صحیح به مخاطب انتقال دهند. منابع غیرمعتبر نیز دائما در پی تحریک احساسات مخاطبان خود هستند.
یکی از شاخه‌های مهم علم روانشناسی بازارهای مالی توجه به اطلاعات دریافتی سرمایه‌گذار است. به بیان ساده می‌توان گفت همه اتفاقات از زمان دریافت داده‌ها و اطلاعات شروع می‌شود. اگر می‌خواهید سرمایه‌گذار یا تریدر موفقی شوید، باید تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا از ذهن خود در برابر اطلاعات غیرمعتبر محافظت کنید.
وابستگی احساسی
روانشناسی بازارهای مالی یک عامل عجیب برای شکست‌ها پیدا کرده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران به دلایل مختلف به یک سهم، دارایی یا ارز وابستگی احساسی پیدا می‌کنند. شاید این وابستگی نتیجه محاسبات غلط یا حتی غرور باشد. سهامداران و تریدرها دائما در حال اصلاح پرتفوی خود هستند. در این میان برخی افراد یک یا چند سهم را برای مدت طولانی نگه می‌دارند و به جای گوش دادن به تحلیل‌های علمی و منطقی، از روی احساس تصمیم به وفاداری به سهم می‌گیرند.
گرچه در ابتدا این مشکل بسیار پیش‌پاافتاده و مبتدیانه به نظر می‌رسد اما بسیاری از سرمایه‌گذاران دچار همین مشکل شده‌اند. در نتیجه باید دائما آینده سهام و دارایی‌های سبد سرمایه را تجزیه و تحلیل کنید و در صورتی که نتیجه به دست آمده با داده‌های گذشته مغایرت داشت، در عقب‌نشینی از تصمیمات درنگ نکنید. بازارهای مالی محل فعالیت افراد منطقی است. آدم‌های احساسی در این بازارها راه به جایی نخواهند برد.
تقلید
یکی از نکاتی که همیشه در مبحث روانشناسی بازارهای مالی مطرح می‌شود، خودداری از تقلیدهای بی‌اساس است. امروزه حساب‌هایی با نام کپی‌تریدینگ در کارگزاری‌ها وجود دارد که بر پایه تقلید معاملات طراحی شده‌اند. گرچه سرمایه‌گذاری در این حساب‌ها ممکن است منجر به سودآوری شود اما همیشه باید نسبت به تقلید بسیار محتاط بود. تقلید معاملاتی حتی اگر از روی دست تریدرهای حرفه‌ای نیز صورت گیرد باز هم ممکن است به شکست و تحمیل خسارت منجر شود. بنابراین سرمایه‌گذار باید تا حد امکان آگاهی خودش را افزایش دهد و تنها به اطلاعات و رفتارهای معاملاتی اشخاص معتبر اعتماد نکند.
چطور بفهمیم که سرمایه‌گذاری احساسی هستیم؟
شاید در وهله اول هر شخصی ادعا کند تصمیماتش منطقی است و هیچ گاه تسلیم احساسات نمی‌شود. با این حال اکثر سرمایه‌گذاران تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا آماتور رفتارهای احساسی هستند. برای آن که بفهمیم رفتار ما در بازارهای مالی احساسی است یا خیر می‌توانیم موارد زیر را بررسی کنیم.
فروش سهم به محض افت قیمت
اگر با مشاهده رنگ قرمز نمودار سریعا به فکر فروش سهم می‌افتید، شما یک فرد احساسی هستید. شاید در بسیاری از مواقع بتوانید با احساسات غریزی خود مقابله کنید اما ممکن است در مواقع حساس و بحران‌های بزرگ این احساس شما را نسبت به فروش غیرمنطقی دارایی قانع کند.
قضاوت آینده
اگر نگران افت‌های احتمالی در آینده هستید یا خوشبینی بی‌پایه و اساسی در مورد افزایش قیمت سهم دارید، شما درگیر احساسات شده‌اید. پیش‌بینی قیمت و تجزیه و تحلیل بازار بخشی از فعالیت‌های یک سرمایه‌گذار است اما نباید این کارها باعث بر هم خورد تمرکز شما شود. به یاد داشته باشید در بازارهای مالی هیچ چیز قطعی نیست.
وسواس در بررسی قیمت‌ها و ارزش سهام
اگر ذهنتان دائما به شما دستور می‌دهد قیمت‌ها را چک کنید یا ارزش سهام را بسنجید، باید فکری به حال مقابله با این احساسات بکنید. این نوع وسواس شما را از تفکر منطقی دور خواهد کرد. افرادی که چنین مشکلی دارند نمی‌توانند در زمان نوسان نمودارها و بروز هیجان‌ها کنترلی روی افکارشان داشته باشند.
توجه زیاد به اخبار
هر سرمایه‌گذار باید بخشی از زمان خود را صرف توجه به اخبار بازار کند اما این موضوع نباید تمرکز شما را به هم بزند. درگیری شدید فکری و صرف زمان زیاد در طول روز برای خواندن اخبار به شما کمکی نخواهد کرد.
راهکارهای روانشناسی بازارهای مالی برای مبارزه با احساسات
راهکارهای متنوعی توسط متخصصان روانشناسی بازارهای مالی برای کنترل احساسات و رسیدن به اهداف و سودآوری توصیه شده است. تشکیل سبدهای سرمایه‌گذاری، تدوین استراتژی و برنامه زمانی، تخصیص بودجه مناسب به بازارهای مالی، پرهیز از تزریق تمام سرمایه به بازار، شروع سرمایه‌گذاری با مبالغ کم، پذیرش شکست و افزایش آگاهی از شرایط بازار از جمله کارهایی است که می‌تواند به ما در کسب سود و جلوگیری از ایجاد خسارت کمک کند.
جمع‌بندی
روانشناسی بازارهای مالی تلاش می‌کند تا نقش احساسات در شکست‌ها را مشخص کرده و راهکارهایی برای جلوگیری از این اتفاق ارائه دهد. مهمترین عامل عدم موفقیت در تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا بازارهای ملی غلبه احساسات بر افکار منطقی است. بزرگترین و حرفه‌ای‌ترین سرمایه‌گذاران نیز گاهی در مقابل احساسات تسلیم شده‌اند. بنابراین تمرین راهکارهای مقابله با این پدیده خطرناک یک امر ضروری برای تمام کسانی است که قصد دارند سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی را آغاز کنند. روزی که احساسات شما نتوانند روی تصمیماتتان اثر بگذارند، اولین روز کسب درآمد خواهد بود.
سمت و سوی بازار سرمایه، خودرو، ارز، مسکن، طلا و سکه؛ کدام یک ارزش سرمایه گذاری دارد؟
کسانی که در ابتدای سال جاری هر دلار را به قیمت ۱۲ هزار و ۸۹۴ تومان خریداری کرده بودند در پایان سی امین روز آذر ماه این قیمت به ۱۲ هزار و ۹۴۰ تومان رسید؛ یعنی سرمایه گذاری روی دلار در نه ماهه نخست سال جاری، بازدهی مثبت ۰.۳ درصدی را برای سرمایه گذاران به ارمغان آورده است.
اقتصاد ایران در نیمه نخست سال جاری بر خلاف مدت مشابه سال گذشته تقریباً ثبات نسبی را تجربه نمود و بازارها با آرامش نسبی همراه بودند. البته بازار سرمایه روند صعودی خود را در نیمه نخست سال تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا جاری نیز ادامه داد. با آغاز فصل پاییز نوساناتی در بازار ارز، سکه و طلا مشاهده شد و رفته رفته تکانه ها در این بازارها شدت یافت، به طوری که قیمت دلار در برخی روزها در کانال چهارده هزار تومان هم مشاهده شد اما بانک مرکزی تا حدودی توانست بر بازار ارز به مانند گذشته حاکم شود و در روزهای پایانی فصل پاییز شاهد اُفت قیمت ارزها بودیم.
به گزارش تابناک اقتصادی، با پایان نه ماهه نخست سال جاری و در حالی که تنها سه ماه به پایان سال ۱۳۹۸ مانده است، حالا می‌توان بازدهی بازارها در ۹ ماهه نخست سال جاری را مرور و پیش بینی‌ها در مورد روند بازارها در ادامه سال جاری را بررسی کرد؛ بنابراین، در این مطلب به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که در نه ماهه نخست سال ۹۸، سرمایه گذاران کدام بازارها بیشترین سود را کسب کرده اند و پیش بینی‌ها در مورد روند بازارها در ادامه سال چیست؟
بازار سهام پربازده ترین بازار
بررسی‌ها نشان می‌دهد در پایان نه ماهه اول سال جاری، بورس ایران برخلاف سایر بازارها روند بسیار خوبی را طی نموده و بازدهی بالایی را برای سرمایه گذاران خود به ارمغان آورده است. این بازار همچنان به رکوردشکنی خود ادامه می‌دهد و همین عامل باعث شده است تا نقدینگی‌های سرگردان تا حدود زیادی روانه بازار سرمایه شوند. در حالی که شاخص کل بورس در آخرین روز کاری زمستان ۹۷، عدد ۱۷۸ هزار و ۶۵۹ واحدی را به ثبت رساند، این عدد در سی ام آذر ماه ۱۳۹۸ با رشدی ۹۸ درصدی به ۳۵۳ هزار و ۹۹۷ واحد افزایش یافت. این یعنی اینکه بورس برای کسانی که از ابتدای سال جاری در این بازار سرمایه گذاری نموده اند، بازدهی ۹۸ درصدی را به ارمغان آورده است. حالا شاخص کل بورس خیز بلندی برای فتح قله ۴۰۰ هزار واحدی برداشته است و کارشناسان پیش بینی کرده اند که تا پایان سال احتمالاً شاخص کل به کانال ۳۷۰ هزار واحد وارد شود. در همین رابطه فردین آقابزرگی از کارشناسان بازار سرمایه طی مصاحبه‌ای گفت: شاخص کل بورس تا انتهای سال جاری به راحتی عدد ۳۷۰ هزار واحد را تجربه خواهد کرد.
۱۲ درصد بازدهی برای مسکن ثبت شد
متاسفانه به دلیل آن که هنوز نهاد‌های ذیربط آمارهای مربوط به وضعیت معاملات مسکن در آذر ماه سال جاری را اعلام نکرده اند؛ بنابراین، نمی‌توان دقیق بازدهی بازار مسکن در نه ماهه نخست سال جاری را اعلام کرد، اما می‌توان با استفاده از آخرین آمار منتشره از وضعیت بازار مسکن که مربوط به آبان ماه سال جاری است، وضعیت این بازار را تا حدودی مورد سنجش قرار داد.
در حالی که در پایان اسفند ماه سال گذشته متوسط قیمت هر مترمربع مسکن ۱۱ میلیون و ۹۳ هزار تومان اعلام شده بود، این متوسط قیمت در پایان آبان ماه سال جاری به ۱۲ میلیون و ۴۶۴ هزار تومان رسید. مقایسه قیمت‌ها در بازار مسکن نشان می‌دهد که بازدهی بازار مسکن برای سرمایه گذاران آن در مدت هشت ماهه سال جاری ۱۲ درصد بوده است.
مهدی سلطان محمدی، کارشناس بازار مسکن در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی با بیان این موضوع که از چند ماه پیش اکثر کارشناسان پیش بینی می‌کردند که بازار مسکن تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا به سمت رکود حرکت کند و در سال ۹۸ یک رکود در بازار مسکن رخ دهد، افزود: هم اکنون داده‌هایی که در این زمینه وجود دارد، صحت پیش بینی‌های کارشناسان در مورد رکود را تایید می‌کند و بر این مبنا می‌توان گفت که بازار عملا وارد یک دوره رکودی شده که این دوره ممکن است، دو تا سه سال به طول بینجامد.
وی افزود: در این دوره رکودی اتفاقی که می‌افتاد این است که از نظر قیمت می‌توان گفت میزان رشد قیمت مسکن کند می‌شود، به طوری که این رشد قیمت از تورم عقب خواهد افتاد.
طلا در جایگاه سوم بیشترین بازدهی در نه ماهه نخست سال ۹۸!
هر چند بازار طلا در نیمه نخست سال ۹۸ دارای بازدهی منفی بود، این بازدهی منفی در ۹ ماهه نخست سال جاری به بازدهی مثبت تبدیل شد. در حالی که در آخرین روز زمستان ۹۷ قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار روی تابلوی طلافروشان ۴۲۹ هزار و ۸۷۰ تومان به ثبت رسید، این رقم در سی امین روز آذرماه سال جاری ۴۶۴ هزار تومان ثبت شد. مقایسه این دو رقم بیانگر آن بود که سرمایه گذاری در بازار طلا در نه ماهه نخست سال جاری با رشد ۸ درصدی رو به رو بوده است.
محمد کشتی آرای، عضو هیأت مدیره طلا و جواهر تهران در مورد پیش بینی خود درباره نرخ طلا به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: عرضه و تقاضا بر خلاف سایر بازارها هیچ تاثیری بر روی قیمت طلا ندارد. دو عاملی که بر قیمت طلا تاثیرگذار است، عبارتند از: اولین عامل قیمت انس جهانی و دومین عامل قیمت ارز یا وضعیت اقتصادی کشور است.
وی افزود: بنابراین پیش بینی اینکه قیمت طلا در سه ماه آینده چه خواهد شد، کمی سخت است و به عوامل خارجی نیز وابسته است. کشتی آرا ادامه داد: قیمت انس جهانی و ارز نیز به عوامل دیگری، چون قیمت نفت، شاخص‌های اقتصادی، بحران‌ها اقتصادی و سیاسی و . قرار دارند؛ برای نمونه اگر قیمت نفت افزایش یابد قیمت طلا نیز افزایش خواهد یافت و برعکس. بنابراین، چون این عوامل خارج از کنترل می‌باشند نمی‌توان پیش بینی کرد که قیمت طلا چه خواهد شد.
بازدهی ۵ درصدی سکه بهار آزادی
قیمت هر سکه بهار آزادی در آخرین روز اسفند ماه سال گذشته ۴ میلیون و ۴۰۳ هزار تومان بود و این قیمت در سی امین روز آذر ماه سال جاری به ۴ میلیون و ۶۲۰ هزار تومان افزایش یافت. بدین ترتیب بازدهی بازار سکه در نه ماهه نخست سال جاری ۵ درصد به ثبت رسید.
محمد کشتی آرا در مورد پیش بینی قیمت سکه به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: در مورد سکه، اما موضوع با طلا کمی فرق دارد و عرضه و تقاضا می‌تواند بر قیمت آن تاثیرگذار باشد چرا که تامین کننده سکه بانک مرکزی است. وی افزود: بانک مرکزی با توجه به تجربه سال‌های گذشته و با توجه به اینکه به اندازه کافی سکه در بازار وجود دارد، فعلا عرضه سکه ندارد.
این عضو هیأت مدیره طلا و جواهر تهران ادامه داد: در مورد قیمت سکه هم با توجه به اینکه به مانند طلا به عوامل خارجی بستگی دارد کمی پیش بینی سخت است. وی گفت: ممکن است مثلا تحریم‌های نفتی در این سه ماه برداشته شود و دولت بتواند نفت بیشتری بفروشد و طبیعتا دلار بیشتری به دست آورد و با روانه کردن این دلار‌ها به بازار قیمت این ارز خارجی را کاهش دهد و در نتیجه قیمت سکه افت کند؛ بنابراین، عواملی که بر قیمت سکه نیز تاثیر می‌گذارند خارج از کنترل می‌باشند به همین منظور پیش بینی سخت است.
دلار در قعر بازدهی نه ماهه
کسانی که در ابتدای سال جاری هر دلار را به قیمت ۱۲ هزار و ۸۹۴ تومان خریداری کرده بودند در پایان سی امین روز آذر ماه این قیمت به ۱۲ هزار و ۹۴۰ تومان رسید. یعنی سرمایه گذاری بر روی دلار در نه ماهه نخست سال جاری، بازدهی مثبت ۰.۳ درصدی تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا را برای سرمایه گذاران به ارمغان آورده است.
وحید شقاقی شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس اقتصادی در مورد پیش بینی خود از نرخ دلار و روند آن تا پایان سال به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: نرخ دلار در محدوده‌ای بین ۱۱ هزار و ۵۰۰ تا ۱۲ هزار تومان در سال جاری در نوسان خواهد بود. همچنین حسین سلاح ورزی، نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: به نظر می‌رسد، قیمت در کانال ۱۲ هزار تومان نماند و با ورود تقاضای احتیاطی تا آخر سال کانال قیمتی دلار تغییر پیدا کند.
بازار خودرو چه خواهد شد؟
در بازار خودرو قیمت‌ها در چند ماه اخیر افزایشی بوده است. طبق آخرین گزارش‌های منتشر شده، تولید خودرو در هشت ماهه امسال روند کاهشی را تجربه نموده است، به طوری که در این مدت ۴۸۷ هزار و ۹۶ دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۲.۳ درصد افت داشته است. در هشت ماهه امسال تولید انواع سواری ۴۴۵ هزار و تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا ۷۷۴ دستگاه بوده است که در مقایسه با هشت ماهه سال گذشته کاهش ۳۲.۸ درصدی را تجربه کرده است.
بررسی وضعیت تولید ایران خودرو در هشت ماهه امسال نشان می‌دهد در این گروه خودروسازی ۲۰۲ هزار و ۶۹۵ دستگاه انواع خودرو تولید شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵.۸ درصد کاهش داشته است. در مورد وضعیت تولید گروه صنعتی سایپا نیز باید به تولید ۲۵۹ هزار و ۳۶۲ دستگاه انواع خودرو طی هشت ماهه امسال اشاره کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷.۲ درصد افت داشته است.
پیش بینی ها در مورد قیمت خودرو حکایت از آن دارد که با ادامه روند تولید در هشت ماهه سال جاری و کاهش عرضه در مقایسه با سال گذشته از یک سو و وجود تقاضای سنتی و افزایش تقاضا برای خودرو در شب عید از سوی دیگر، باعث خواهد شد تا کفه در بازار خودرو به سمت تقاضا سنگینی کند و قیمت خودروها در ادامه سال روند صعودی داشته باشد. البته در صورت افزایش تولید خودرو توسط خودروسازان ممکن است که این شرایط در پایان سال به گونه ای دیگر رقم بخورد.
تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا
سری 1 سوالات میانترم: آزمون مجازی نوبت اول اقتصاد دهم (درس 1 تا 7)
تیم مدیریت گاما
آزمون مجازی اقتصاد دهم | درس 2: انتخاب نوع کسب و کار
تیم مدیریت گاما
آزمون مجازی اقتصاد دهم | درس 8: رکود، بیکاری و فقر
تیم مدیریت گاما
آزمون اقتصاد دهم دبیرستان فاطمه الزهرا خواف | درس 2: انتخاب نوع کسب و کار
برداشت غلط از «ونزوئلایی‌شدن» از دلایل هجوم به بورس بود
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر موضوع بورس با چالشهای فراوانی روبه‌رو است. در گذشته زمانی که به‌طور سالانه آمار بورس ارائه می‌شد شاهد بازدهی مناسبی بودیم اما در سال 98 رکوردی کم‌سابقه در بحث بازدهی بورس اتفاق افتاد و شاهد بازدهی 180درصدی بورس در این سال بود. در سه ماه آخر سال 98 نیز روند رشد بورس تشدید شد. در 5ماهه اول امسال نیز بازدهی بالایی را از بورس شاهد بودیم که سابقه‌ای برای این رشد وجود نداشت و یک رکورد بی‌سابقه محسوب می‌شد. برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند که رشد بی‌سابقه بورس بعداً مشکل‌ساز خواهد شد، حالا بورس با ریزش جدی یا به‌تعبیری با ابرنوسان مواجه شده است. برخی کارشناسان تأکید داشتند راهکارهای فنی لازم برای کنترل هیجانات در زمان ریزش بازار وجود داشته است، آنچه مشهود است نوسانات بزرگ و متفاوت از حرکت بلندمدت نمی‌تواند حالت طبیعی باشد.
در همین خصوص امیر تقی‌خان تجریشی رئیس هیئت مدیره بورس تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به این سؤال که چه نقایصی در سازوکار بورس کشور وجود داشت که نتوانست کار خود را به‌خوبی انجام دهد، گفت: ما وقتی راجع به یک طبقه دارایی به‌نام بورس صحبت می‌کنیم باید آن را کنار سایر طبقات دارایی ارزیابی کنیم، برای آنکه متوجه شوید که در بورس چه اتفاقی رخ داد و چه راه‌حلی داشت باید آن را کنار طبقات دیگر دارایی ببینید چرا که بورس مستقل از سیستم سپرده‌های بانکی، بازار طلا، ارز و مسکن نیست. اگر یک بازگشتی به آن زمان که مردم به بورس علاقه نشان دادند، داشته باشیم می‌بینیم تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا به‌نحوی خرید و فروش ارز به‌عنوان خط قرمز در نظر گرفته شد و پیگیری‌های زیادی در این زمینه اتفاق افتاد.
تجریشی ادامه داد: البته این موضوع سیاست درستی بود چراکه جلوی خروج سرمایه از کشور را می‌گرفت. در بحث طلا و مسکن نیز اتفاقات مشابهی رخ داد، در این بین سود سپرده‌های بانکی نیز کاهش یافت و نرخ آن کنترل شد و حتی در برخی موارد تک‌رقمی شد.
وی گفت: در چنین موقعیتی که افراد ریال در اختیار داشتند و از طرف دیگر جو مثبت ورود به بورس و بازدهی بالایی که وجود داشت سبب شد این افراد که اکثراً دانش کافی نیز نداشتند وارد بورس شوند بنابراین داستان ما با وجود این که در بورس رخ داده است اما شروع آن اصلاً از بورس نبوده است.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران با بیان “در آن زمان افراد متخصص در بازار سرمایه همه از این حجم ورود نقدینگی متعجب بودند”، گفت: بنابراین محدود شدن سایر طبقات دارایی و تنها ماندن بورس باعث شد که این منابع وارد بورس شود. نکته‌ای که در اینجا وجود دارد این است که این پول‌ها همیشه در بازار مسکن یا ارز باقی نمی‌مانند و بخشی از این پول بین طبقات دارایی در حال گردش است.
وی در ادامه افزود: اما اتفاقی که در بورس رخ داد این بود که به‌یک‌باره هیجان و شور و شوق زیادی به وجود آمد و بسیاری از مردم وارد بورس شدند و ورود این پول به‌جای آنکه در یک بازه زمانی بلندمدت تقسیم شود در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت و پرفشار وارد شد و این مسئله باعث افزایش شدید قیمت‌ها و هیجانات در بورس شد. نکته دیگر اینکه این خوشبینی میان مردم نسبت به صنعت و تولید ایجاد شد بدین معنی که “حال که وارد بورس می‌شویم مشکلات مربوط به این بخشها مانند قیمت‌گذاری دستوری محصولات نیز حل می‌شود.”
کنترل بازار ارز، طلا و مسکن به‌همراه ترس از ونزوئلایی‌شدن و کرونا از جمله دلایل هجوم به بورس بود
این کارشناس بازار سرمایه با ابراز “در آن مقطع بحثی که در رسانه‌ها مطرح شده بود امکان ونزوئلایی شدن اقتصاد بود”، گفت: البته که این موضوع پس از مدتی اثبات شد که اقتصاد ما آن‌قدر قوی و دارای زیرساخت است که ونزوئلایی نشود اما در آن مقطع ترس از این موضوع وجود داشت و مردم به‌دنبال خرید انواع دارایی‌های مالی و یا کالایی برای حفظ ارزش پول خود بودند، کرونا نیز به این موضوع اضافه شد و بر حجم خریدها اضافه کرد.
وی اضافه کرد: در این بین کسری بودجه دولت نیز وجود داشت بنابراین دولت نیز تصمیم گرفت که تا حدی که می‌تواند از دارایی‌های خود را در بورس بفروشد تا جلوی افزایش پایه پولی کشور گرفته شود.
اختلاف نظر در خصوص راهکارهای فنی بورس/ پایین‌آوردن دامنه نوسان یا بازار رقابتی
رئیس هیئت مدیره بورس تهران در پاسخ به این سؤال که آیا خود بورس سازوکار فنی و قانونی لازم را در اختیار داشت که بتواند این شیوه شتابان رشد بورس را کنترل کند که امروز تبدیل به معضل نشود، گفت: در زمان حاضر نیز در این مورد اختلاف نظرات زیادی وجود دارد، برخی بر این باور هستند که در آن زمان باید به‌عنوان مثال دامنه نوسان را کاهش می‌دادیم و در زمان حاضر نیز برخی همین نظر را دارند تا هیجانات موجود در بازار تا حدی کنترل شود.
وی ادامه داد: کسانی که معمولاً این نظر را دارند برمبنای این استدلال است که ما شاهد حضور تازه‌واردها در بورس هستیم که چندان به مسائل بازار سرمایه وارد نیستند، بنابراین ما به‌عنوان کسانی که در جریان کار بازار سرمایه هستیم وظیفه داریم که دامنه نوسان را کم کنیم تا به این سرمایه‌گذاران تازه‌وارد آسیب کمتری برسد.
اما گروه دیگری هم هستند که معتقدند باید یک قدم عقب بگذاریم و به این موضوع فکر کنیم که فلسفه به وجود آمدن بازار سرمایه این است که آدم‌هایی که پول مازاد دارند، آن پول را در شرکتها سرمایه‌گذاری کنند و این شرکتها بتوانند علاوه بر وام بانک‌ها، اوراق بدهی و سهامداران اصلی خود از این پول‌ها نیز استفاده کنند.
تجریشی با تأکید بر مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار سرمایه گفت: افرادی که پول مازاد در اختیار دارند به بازار سرمایه می‌آیند و در قیمتهای مختلف و با انگیزه‌های متفاوت و البته با ریسک‌پذیری‌های گوناگون اقدام به معامله و خرید می‌نمایند و این‌گونه است که بازار به تعادل می‌رسد. اگر چنین فرایندی رخ ندهد دیگر نمی‌توان اسم آن را بازار گذاشت.
عدم‌آمادگی شرکتهای بورسی برای جذب سرمایه باعث شد نقدینگی به‌سمت تولید نرود
وی در پاسخ به این دو شبهه که پول واردشده به بورس مازاد سرمایه مردم نبود و حتی به‌سمت تولید شرکتها نیز نرفت، گفت: اینجا مشکل به واقعیات اقتصاد و صنعت بازمی‌گردد و دیگر بحث بورس نیست.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: این موضوع به این سؤال مربوط می‌شود که چرا شرکتهای ما سودده نیستند که مردم بخواهند در آنها سرمایه‌گذاری کنند. یکی از دلایل عمده این موضوع نیز بحث قیمتهای دستوری محصولات این شرکتها در بازارهای دیگر است که پیشتر اشاره شد. پاسخ این مسئله این است؛ آن چیزی که برای شرکتها مهم است کارآیی و نوآوری است چرا که می‌تواند نهایتاً منجر به سودآوری شود، این همان اتفاقی است که باید در داخل شرکتها رخ دهد.
بهتر است پول مازاد واردشده به بورس صرف افزایش سرمایه چنین شرکت‌هایی و یا تشکیل سرمایه اولیه برای پروژه‌ها و طرحهای توسعه‌ای شود، حال شما در نظر بگیرید که شرکتها در آن زمان با توجه به وضعیت بازارهای دیگر و یا تحریم‌ها آمادگی پذیرش چنین سرمایه‌هایی را نداشتند در نتیجه طرح توسعه جذابی نیز وجود نداشت که بورس بستر تلاقی آن باشد.
وی افزود: محدود کردن دامنه نوسان و دیگری باز گذاشتن بازار دو تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا تفکر متفاوت است، باید حرف هر دو گروه را شنیده و نهایتاً تصمیم‌گیری شود…، در شرایطی که اوضاع اقتصادی سخت می‌شود شما ناچار خواهید بود برخی اصول را حتی در بورس بگذارید، چرا که مثلاً در موضوع برق با وجود آنکه شرکتهای این حوزه به‌دلیل قیمت پایین آن دچار مشکل هستند، نمی‌توان هزینه‌های بیشتری را به مردم وارد کرد و در نتیجه این شرکتها را باید مجدداً ارزیابی کرد، این موضوع می‌تواند در مورد بقیه صنایع مانند سیمان، غذایی، شوینده و امثالهم نیز مصداق داشته باشد.
سیستم مالی یک اکوسیستم درهم‌تنیده است
تجریشی با تأکید بر این موضوع که سیستم مالی یک اکوسیستم درهم‌تنیده است گفت: شما نمی‌توانید بگویید که “من تنها می‌خواهم بورس را سر و سامان دهم”، و به بقیه بخشهای اقتصاد و صنعت کاری نداشت. اما می‌توانیم بگوییم درست است که به‌دلیل این درهم‌تنیدگی باید در بلندمدت محدودیت دامنه‌ها را برداریم و فرهنگ‌سازی را انجام دهیم اما در زمان حاضر اگر چاره‌ای جز کاهش دامنه‌ها نداریم، حداقل بگوییم و اعتراف کنیم که این تصمیم در بلندمدت تصمیم درستی نیست.
وی در ادامه گفت: برای این کار مشابه سایر نقاط دنیا باید یک محدوده زمانی مشخص در نظر گرفته شود به‌طور مثال اعلام شود که “تا پایان آذر ماه محدودیت نوسان وجود دارد و در آن زمان نیز جلسه تشکیل خواهد شد و در این خصوص بررسی و تصمیم‌گیری می‌شود.”، به این دلیل حتماً باید محدوده زمانی تعریف شود که اگر ما مجبور می‌شویم تحت فشار تصمیماتی را بگیریم که می‌دانیم در بلندمدت صحیح نیست، این دلیل که محدوده زمانی مشخصی برای آن تعریف نشده است تبدیل به یک تصمیم بلندمدت نشود تا دیگر کسی جرئت مخالفت با آن را نداشته باشد.
در بازه پنج‌ساله (به‌احتمال 60 درصد) بورس از تمام بازارهای دیگر بهتر است
این کارشناس بازار سرمایه با توجه به آمارهای بازارهای مالی گفت: زمانی که این بازارها را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم می‌بینیم که هیچ‌کدام در بازه زمانی یک‌ساله از نظر آماری نسبت به یکدیگر برتری ندارند. اگر به‌جای یک سال بازه بررسی را پنج‌ساله در نظر بگیریم می‌بینید که بازار سرمایه به‌احتمال 60 درصد از دیگر بازارها بهتر است.
وی افزود: اگر بازه زمانی 5ساله را به 10 سال افزایش دهیم جالب است که احتمال برتری سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نسبت به سایر بازارها از 60 به 90 درصد ارتقا پیدا خواهد کرد، این بدین معناست که هرچه مدت نگهداری پول در یک بازار مالی بتواند افزایش پیدا کند بورس به‌نسبت بازارهای دیگر بهتر خواهد بود.
ضرورت بالای آموزش و فرهنگ‌سازی در بورس
تجریشی معتقد است: ما اگر می‌خواهیم تشویقی برای ورود به بورس انجام دهیم باید برمبنای سرمایه مازاد و بلندمدت باشد. در اینجا بحث آموزش و فرهنگ‌سازی نیز بسیار بااهمیت است یعنی زمانی که سرمایه‌گذار وارد بازار می‌شود باید بداند که تضمینی برای سود وجود ندارد.
وی با بیان “ما در بورس به‌عنوان یک شرکت از ابزارهای موجود استفاده می‌کنیم و تا حد امکان اطلاع‌رسانی نیز می‌کنیم”، گفت: برای نمونه ما بحث خرید تضمینی سهام با قیمت مشخص را داریم، به‌عبارت دیگر قیمت فعلی سهام مشخص است و حداقل سودی نیز برای سهامدار تضمین می‌شود.
افزایش نرخ بهره بانکی به‌دلیل جذب منابع مطلوب نیست
رئیس هیئت مدیره بورس تهران در خصوص مسائل مطرح‌شده در مورد تأثیرات بیرونی نظیر سود بانکی بر بورس گفت: نظر شخصی بنده این است که ما نباید در هیچ کدام از این بازارها دخالت کنیم یعنی اگر به‌طور مثال به‌دلیل کرونا و در نتیجه رکود در کسب‌وکارها و عدم رونق دریافت وام نرخ بهره کاهش یافت، ما به هیچ دلیلی نباید آن را بالا نگه‌داریم.
وی با تأکید بر “در زمان حاضر نیز رقابت و اصول علمی باید تعیین‌کننده باشد” گفت: اگر در زمان حاضر شرکت‌هایی برای تولید نیاز به وام دارند و این موضوع سبب افزایش نرخ بهره شود چندان مورد اشکال نیست اما اگر اهداف دیگری مانند جذب منابع در سیستم بانکی وجود داشته باشد، این افزایش نرخ بهره مطلوب تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا نیست.
دو وظیفه اصلی بورس؛ ایجاد کارایی عملیاتی معاملات و شفافیت
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی گفت: به‌نظر بنده وظیفه ما در بورس اول ایجاد کارایی عملیاتی معاملات است، یعنی تمام نقدهایی که در مورد هسته به بورس می‌شود بنده قبول دارم و در این مورد می‌گوییم که به‌دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌ایم نرم‌افزار مناسب را توسعه دهیم اما می‌توانیم از امروز برای مثال سه تیم ایرانی را برای نوشتن برنامه هسته مورد نیاز بورس در نظر بگیریم تا در سال‌های آینده مشکلی در این مورد نداشته باشیم.
دوم موضوع شفافیت است، اگر زمانی در گروه سرمایه‌گذاری توسعه ملی اتفاقی می‌افتد در همان زمان باید به‌صورت شفاف در کدال اطلاع‌رسانی شود و برای آنکه مطمئن شویم دارای شفافیت هستیم باید از نرم‌افزارهای جلوگیری از فساد و یا تحرکات مشکوک استفاده کنیم.
هیچ شرکت خوبی پشت درب بورس معطل نمانده/ سازوکار فروش قسطی می‌تواند جایگزین ای‌تی‌اف شود
این کارشناس بازار در پاسخ به این مسئله که چرا مسئولین بورس و دولت نتوانستند عرضه لازم را در بورس داشته باشند و نقدینگی را به‌درستی هدایت کنند، گفت: بخشی از این مسئله مربوط به سازمان بورس و وزارت اقتصاد می‌شود و آن این است که فرایند را تسهیل کنند.
در اینجا ما باید این را ببینیم که در داخل ظرف اقتصاد ما چه شرکت‌هایی وجود دارند و از این شرکتها چه‌تعدادی می‌توانند شرایط ورود به بورس یا فرابورس را احراز کنند، به‌عنوان مثال ما شرکتهای پتروشیمی را داریم که بسیاری از آنها وارد بورس شدند و شرکت‌هایی چون ستاره خلیج‌فارس باقی مانده است که آن هم باید مراحلش را طی کند، اینها دیگر در اختیار سازمان بورس و وزارت اقتصاد نیست.
وی اظهار کرد: موضوع دیگری نیز وجود دارد و آن این است که کدام شرکتها خواستار ورود به بورس هستند. شما یک مثال برای من بیاورید که یک شرکت خوب پشت در سازمان بورس باقی مانده باشد.
تجریشی در خصوص عرضه شرکتهای دولتی در بورس گفت: به‌نظر بنده سازوکار فروش اقساطی شرکتها می‌تواند جایگزین ای‌تی‌اف بهتر باشد ولی می‌گویند که مجلس قانون رفع موانع تولید گذاشته است و بانک‌ها باید از بنگاهداری به‌سرعت خارج شوند، البته این بحث هم شکل می‌گیرد که بانک‌ها اگر خارج شوند چه‌کسانی باید وارد شوند که اهلیت لازم را دارا باشند.
وی در ادامه گفت: به‌طور مثال بانک ملی سهام زیرمجموعه خود را به مردم و با استفاده از کد ملی بفروشد، به این ترتیب که ما مثلاً 3 دسته ده و 200 میلیون تومانی و چهار میلیارد تومانی را برای انواع مختلف سلیقه‌ها و توان مالی در نظر می‌گیریم و برای هرکدام متناسب با مبالغ، پیش‌پرداخت، سود و مدت پرداخت وامی مشخص می‌کنیم.
با استفاده از این روش افرادی که پول کمی دارند با شرایط خوبی سهامدار به‌طور مثال بانک می‌شوند و نیازی هم به پرداخت مستقیم قسط نیست چرا که سود حاصله از عملکرد شرکت قسط را می‌پوشاند تفکر غلط راجع به سرمایه گذاری طلا و خود سهم هم ضمانت وام است، همچنین دیگر لازم نیست افراد به‌طور مداوم نگران نوسانات قیمت سهام باشند چرا که موضوع پرداخت چندساله در نظر گرفته شده است.
استقلال بورس؛ در ظاهر ساده اما در باطن پیچیده
این کارشناس بورس در پاسخ به سؤالی در خصوص عملکرد مستقل بورس گفت: کلمه استقلال در ظاهر ساده است اما در باطن پیچیدگی‌هایی دارد، ما با توجه به همه پیچیدگی‌هایی که در وصف بازارهای مالی گفتیم حتی در تصمیم‌گیری نیز نمی‌توان به‌تنهایی و کاملاً مستقل عمل کرد.
همیشه در بحث آمار مقداری انحراف وجود دارد
تجریشی در خصوص انتشار برخی آمارهای غلط در رسانه‌ها گفت: به‌طور مثال گفته می‌شود که خرید زیرمجموعه بانک‌ها چقدر بوده است اما موضوعی که به آن توجه نمی‌شود آن است که این آمارها معمولاً به‌شکل مستقیم ارائه می‌شود، فرض کنید ما پولی را به صندوق بازارگردانی و یا صندوق سهامی بدهیم، چون این مورد خرید مستقیم نیست در سیستم‌های آماری دیده نمی‌شود، این موضوع از جمله پیچیدگی‌هایی است که می‌تواند جدی نیز باشد، بنابراین همیشه در بحث این آمارها مقداری انحراف وجود دارد.
تشکیل سرمایه، تأمین سرمایه و میزان مشارکت مردم سه مؤلفه برای صلاحیت رقابت بازار
وی در پاسخ به سؤالی در مورد راهکار کوتاه‌مدت مواجهه با وضعیت فعلی بورس گفت: نظر بنده این است که ما نباید هنگامی که شاخص بالا می‌رود خوشحال شویم و نباید موقعی که پایین می‌آید ناراحت شویم، مانند هر بازاری باید بپذیریم که رقابت باید تعیین‌کننده باشد، این رقابت زمانی می‌تواند به‌صلاح باشد که متغیرهای دیگری نظیر تشکیل سرمایه، تأمین سرمایه و میزان مشارکت مردم شکل بگیرد.
رئیس هیئت مدیره بورس تهران در آخر گفت: اینکه به سازمان بورس فشار وارد شود اشتباه است، اتفاقاً بنده به‌عنوان یک ایرانی این خواهش را دارم که بر سازمان بورس فشار گذاشته نشود تا شرکتها را پذیرش کند چرا که ممکن است شرکتی را که نباید پذیرفته شود تحت فشار بپذیرد. ما باید به‌سمتی حرکت کنیم که کارخانجات ما سودآور شوند و اگر این مسئله درست شود تمام موضوعات دیگر نیز حل خواهد شد.
رد شدن قاطع یک باور غلط درباره فریاد کشیدن
دیجیاتو نوشت: متخصصان می‌گویند برخلاف باور بسیاری از مردم، شواهدی وجود ندارد که نشان دهد داد کشیدن می‌تواند به افراد کمک می‌کند.
بسیاری از مردم باور دارند که داد زدن می‌تواند برای ما مفید باشد و این تفکر از درمانی موسوم به درمان فریاد بدوی (PST) نشأت گرفته که در دهه ۱۹۷۰ طرفدار پیدا کرد. اما حالا متخصصان مدرن می‌گویند شواهد کمی برای تایید این شیوه درمان وجود دارد و به نظر نمی‌رسد که فریاد کشیدن چندان باعث بهبود سلامت روان ما شود.
بیشتر بخوانید:
یک کشف علمی بزرگ : جنین در شکم مادر هم از بوی کلم پخته متنفر است!
به گزارش گاردین، پروفسور «ساچا فروهولز» از دپارتمان روانشناسی دانشگاه زوریخ یکی از همین افراد است. او می‌گوید: «به عقیده من، هیچ مدرک خاصی وجود ندارد که از اثر مثبت درمان فریاد بدوی در علاج اختلال‌های ذهنی و روانی حکایت داشته باشد. با توجه به این که روانشناسی مدرن رویکردی درمانی بر مبنای مدرک است، هیچ‌کدام از مکاتب روان‌درمانی مهم حالا از هیچ‌یک از عناصر درمان فریاد بدوی استفاده نمی‌کنند.»
فروهولز می‌گوید درمان فریاد بدوی عمدتاً از فریادهای خشونت‌آمیز استفاده می‌کند که می‌تواند مضر هم باشد: «می‌دانیم که ابزار عصبانیت مداوم به عنوان یک روش درمانی هیچ اثر مثبتی ندارد و حتی می‌تواند اثر منفی داشته باشد. تحقیقات ما نشان می‌دهد که فریاد مثبت – از سر شادی و لذت – با انسان‌ها بیشتر پیوند دارد و باعث تقویت ارتباطات اجتماعی می‌شود.»
دکتر «ربکا سمنز-ویلر»، سخنران ارشد دانشگاه شهر بیرمنگام می‌گوید شک دارد که فریاد کشیدن در دراز مدت اثر مثبتی بر سلامت روانی افراد داشته باشد: «در وضعیت فعلی ما اطلاعات زیادی در دست نداریم، اما بر اساس آنچه می‌دانیم، احتمالش زیاد نیست که این روش چندان سودمند باشد.»
سمنز-ویلر می‌گوید اگر داد زدن به یک عادت تبدیل شود، می‌تواند جلوی انجام اقدامات دیگری را که می‌توانند در مواجهه با مشکلات احساسی مفیدتر باشند، بگیرد. او ادامه می‌دهد: «درباره مزایای احتمالی این کار، به ویژه در بلندمدت بسیار شک دارم. اما اگر می‌خواهید محض خنده چنین کاری بکنید، چرا که نه؟ شاید چند دقیقه حس خوبی داشته باشید. اما فکر نمی‌کنم به‌عنوان یک درمان مداوم و ماندگار پتانسیل خاصی داشته باشد.»
دیدگاه شما