تجارت چیست و تاجر کیست ؟ به زبان خیلی ساده
خوب شاید این مسئله خنده دار باشد که در مورد ماهیت تجارت صحبت کنیم که اصلا یعنی چه و چرا ما باید معنی تجارت را به درستی درک کنیم ؟ با توجه به اینکه این اولین مطلب در خصوص تجارت در جزیره تجارت وب سایت Tosinso.com است امیدوارم برای شما نیز جذاب باشد. در واقع بسیاری از افراد که خودشان را تاجر می دانند و به اصطلاح خودشات تجارت می کنند اصلا تاجر نیستند !! تجارت در لغت به معنی داد و ستد است داد به معنی ارائه کردن یا دادن چیزی به کسی و ستد از ستاندن یعنی گرفتن چیزی از کس دیگر برگرفته می شود بنابراین شما در تجارت یک چیز را می دهید و چیز دیگری را می گیرید که در طی تاریخ این چیزها خیلی تغییر کرده اند. یکی از نکاتی که در خصوص تجارت مهم است بحث رضایت دو طرف از انجام معامله چیزها است ، یعنی اگر در تجارتی کالا یا خدمتی واگذار شود یا دریافت شود و یکی از طرفیت ناراضی باشد آن دیگر تجارت نیست و شخص مورد نظر نیز دیگر تاجر نیست ، این اصل را فراموش نکنید که فقط به کسیکه از راه فروش کالا یا خدمات درآمد دارد تاجر گفته نمی شود بلکه زمانی شما تاجر هستید که طرف مقابل شما نیز راضی باشد.
شما در تجارت یا داد و ستد از یک شخص یا نهاد مالکیت چیزی را می گیرید و در عوض مالکیت چیز دیگری را به او واگذار می کنید . همانطور که گفتیم این چیزها در گذر زمان بسیار تغییر کرده اند ، وارد تاریخچه تجارت نمی خواهیم بشویم اما جالب است بدانید که تجارت بیشینه ای چند ده هزار ساله دارد ، تجارت اولیه بصورت کالا به کالا بود ، یعنی شما کالایی مثل گندم داشتید و دیگری کالایی مثل نمک ، شما گندم را می دادید و نمک می گرفتید و البته این تبادل به نسبت و بسته به ارزش کالاهای مقابل بود ، حتی کالاها نیز تنوع داشتند ، در ابتدا کالاها آنقدر تنوع نداشتند و بعضا ممکن بود کسیکه نمک دارد نیازی به گندم نداشته باشد و به همین خاطر بایستی یک رابط که وظیفه راحت کردن تبادل کالا ها را فراهم می کرد را به وجود می آوردند و آن رابط چیزی است که امروزه ما آن را به عنوان پول می شناسیم . در ابتدا پول به شکل امروزی نبود ، سنگ های گرانقیمت ، سکه ، فلزات گرانبها جزو مواردی بودند که شما در خصوص دریافت کالا یا خدمات در تجارت پراخت و دریافت می کردید. کم کم با رونق گرفتن و به وجود آمدن پول ، تقریبا معاملات کالا به کالا به شکل سنتی منسوخ شد و امروزه کمتر شاهد این نوع تجارت ها هستیم.
تجارت امروزه به شکل های متنوعی انجام می شود ، شاید دیگر در تجارت هیچوقت کسی کالایی را مشاهده نکند . برای مثال این روزها تجارت خدمات بسیار زیاد شده اند که بصورت متقابل نیز انجام می شود ، شما برای دیگری خدمات حسابداری انجام می دهید همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر و او نیز به جای اینکه به شما پول پرداخت کن به شما طراحی وب یاد می دهد . در تجارت بحث زمان بسیار مهم است ، تجارت نیاز به انجام شدن در زمان و محدوده زمانی معین دارد ، مشتری شما الان نیاز به دریافت خدمات یا کالا از شما دارد ، اگر در زمان مناسب همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر به اون خدمات یا کالا را تحویل ندهید یا تجارت موفقی نخواهید داشت یا اینکه مشتریان خودتان را از دست می دهید. تجارت به انگلیسی بصورت Business نوشته می شود و کمتر کسی دیگر به فارسی واژه تجارت را به کار می برد چون Business با کلاس تر است . تجارت هسته اصلی سرمایه گذاری است و حتی باعث ایجاد روابط بین کشورها است . جالب است بدانید روزگاری بود که ادویه از طلا ارزشمند تر بود و لیمو باعث ایجاد جنگ می شد !! اولین نمونه از پول اشیاء با ارزش بودند که عنوان کردیم ولی جالب است بدانید که انسان ها زمانی به جای پول از خوک ، صدف های دریایی نادر ، دندان نهنگ و حتی گاو استفاده می کردند.
تاجر کسی است که بصورت تمام وقت زمانش را برای فروش و خرید کالا یا خدمات صرف کند . در واقع این یک تعریف دقیق حقوقی از تاجر است و بنابراین کسی که بصورت نیمه وقت بعد از زمان کارمندی به دنبال خرید و فروش برنج و پخش آن می کند تاجر نیست و عمل اون نیز تجارت محسوب نمی شود تا زمانیکه از شغل کارمندی استعفا بدهد و به سمت صرفا برنج فروش برود.تجارت قطعا یک فعالیت پرسود است و به همین دلیل است که کسیکه واقعا تجارت می کند دارای سرمایه زیادی است ، البته هر کسی که خربزه می خورد پای لرزش هم می نشیند ، تجارت کاری به نسبت پر ریسک است و کسانی واقعا تاجر هستند که جرات ریسک داشته باشند. تجارت یک مراوده اقتصادی است که برای هر دو طرف معامله باید دارای سود و درآمد مطمئن باشد. تجارت این روزها آنقدر متنوع است که می توان دسته بندی های بسیار مختلفی را برای آن در نظر گرفت ، این روزها تجارت در الکترونیک و دنیای پیشرفته اقتصاد حل شده است و نمی توان تکنولوژی را از تجارت جدا کرد و به همین دلیل است که تجارت الکترونیک این روزها گوی رقبت را به سادگی از تجارت های سنتی دزدیده است . در آینده در خصوص تجارت و مسائل مرتبط با آن بسیار صحبت خواهیم کرد امیدوارم ما را در این راه حمایت کنید.
نویسنده : محمد نصیری
هرگونه نشر و کپی برداری بدون ذکر منبع و نام نویسنده دارای اشکال اخلاقی می باشد
تاجر کیست و انواع آن
تاجر، کسی است که اقدام به انجام معاملات تجاری می کند و شغل تجارت را، شغل معمول خود، قرار داده است. تصدی به عملیات حراجی، تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی، هر قسم عملیات صرافی و بانکی و سایر موارد مندرج در قانون تجارت، از مصادیق فعالیت تجاری می باشند. بر اساس تقسیم بندی اشخاص به شخص حقیقی و حقوقی، تاجر حقیقی و تاجر حقوقی، انواع تاجر می باشند.
برای مشاوره تاجر کیست و انواع آن
برای مشاوره تاجر کیست و انواع آن
عناوین اصلی این مقاله
از قدیم الایام تا کنون، همواره کسانی بوده اند، که شغل خود را شغل تجارت قرار داده و به این واسطه، خود را تاجر می نامند. در گذشته، حکومت ها، در خصوص مالیات، برخورد متفاوتی با تجار داشتند و خراج و مالیات بیشتری، از آن ها دریافت می نمودند. امروزه نیز، از حیث قانونی، نحوه برخورد با فردی که تاجر شناخته می شود، متفاوت است.
همه ما، نام تاجر و شغل تجارت را شنیده ایم؛ اما، دانستن اینکه از نظر حقوقی، تاجر کیست، بسیار مهم است. بر مبنای قانون تجارت مصوب 1311 و اصلاحات بعدی آن، قواعد حاکم بر ورشکستگی فرد تاجر، نحوه برخورد با غرما و طلبکاران او هنگام ورشکستگی و سایر موارد حقوقی مربوط به انواع تاجر، با افراد عادی غیر تاجر، متفاوت است.
از این رو، در این مقاله، به بررسی اینکه تاجر کیست و چه شغلی دارد، می پردازیم؛ سپس، در خصوص اینکه معنی و تعریف انواع تاجر چست توضیح می دهیم و بیان می کنیم که بر اساس قانون تجارت، چه کسانی نمی توانند، تاجر باشند. چنانچه، در خصوص این موضوع که تاجر کیست و انواع آن کدام است، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
تاجر کیست
در پاسخ به این پرسش که تاجر کیست و معنی و تعریف انواع تاجر چیست، باید گفت: تاجر، در لغت، به معنی بازرگان و سوداگر است. در ماده 1 قانون تجارت مصوب 1311، تاجر، تعریف شده است. طبق این ماده: " تاجر، کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد. " با توجه به این ماده، می توان گفت: برای اینکه شخصی را تاجر بدانیم، باید چند ویژگی، در او وجود داشته باشد که عبارتند از:
اولا، تاجر، کسی است که اقدام به انجام یک یا چند نوع معامله تجاری می کند. مفهوم معاملات تجاری که در این ماده آمده است، تا حدی نامشخص است؛ لذا، قانون گذار در ماده 2 قانون تجارت، به توضیح آن پرداخته است. عملیات تجاری، شامل مواردی نظیر تصدی به عملیات حراجی، تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی، هر قسم عملیات صرافی و بانکی و سایر موارد مندرج در قانون تجارت می باشد.
دومین ویژگی تاجر، در تکمیل پاسخ به این پرسش که تاجر کیست، آن است که انواع تاجر، باید، انجام معاملات تجاری را، شغل معمول خود قرار دهند. یعنی، شغل تجارت را شغل معمول خود قرار داده باشند. بنابراین، می توان گفت: کسبه نیز، جزو تجار محسوب می شوند؛ هر چند، از انجام برخی تشریفات مرتبط با انواع تاجر، معاف هستند.
حتما بخوانید: قانون تجارت
تاجر چه شغلی دارد
در قسمت قبل، گفتیم که تاجر کیست و بر اساس تعریف آن، دانستیم، برای اینکه شخصی، تاجر شناخته شود، باید شغل تجارت را شغل معمول خود قرار داده و اقدام به انجام معاملات تجاری نماید. در این قسمت، نکاتی را بر اساس ماده 2 قانون تجارت، در خصوص فعالیت تجاری انواع تاجر، خواهیم گفت و توضیح می دهیم که تاجر، چه شغلی دارد. بر مبنای ماده مذکور، شغل انواع تاجر، می تواند یکی از موارد زیر باشد :
خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول، به قصد فروش یا اجاره، اعم از این که تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
تصدی به حمل و نقل، به هر صورتی که باشد: اعم از راه خشکی یا آب یا هوا.
انجام هر نوع دلالی یا حق العمل کاری ( کمیسیون ) و یا عاملی و همچنین تصدی و عهده دار شدن به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود؛ از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رساندن ملزومات و غیره.
تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه، مشروط بر این که برای رفع حوایج شخصی نباشد.
تصدی به عملیات حراجی.
تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی.
هر قسم عملیات صرافی و بانکی.
معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
عملیات بیمه بحری و غیر بحری.
کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن.
انواع تاجر
در قسمت قبل، به این سوال پاسخ دادیم که تاجر کیست و توضیح دادیم که با توجه به فعالیت های تجاری، شغل انواع تاجر، شامل چه مواردی می باشد.در این قسمت، قصد داریم، در این خصوص که معنی و تعریف انواع تاجر چیست، صحبت کنیم. تاجر، فقط به یک شخص حقیقی گفته نمی شود. بلکه به اشخاص حقوقی نیز، می توان، عنوان تاجر را اطلاق کرد. دسته بندی اشخاص به شخص حقیقی و حقوقی، باعث به وجود آمدن انواع تاجر، یعنی تاجر حقیقی و تاجر حقوقی، شده است.
تاجر حقیقی: با توجه به تعریف شخصیت حقیقی و شخص حقوقی، می تواند شامل همه افراد انسانی باشد که مطابق ماده 1 و 2 قانون تجارت، شغل معمول خود را فعالیت تجاری قرار داده است.
تاجر حقوقی: تاجر حقوقی که نوع دوم از انواع تاجر است، به شخصیت های حقوقی، نظیر شرکت های دولتی یا غیر دولتی ای گفته می شود که در زمینه امور تجارتی فعالیت دارند و نماینده شخص حقوقی، اقدام به انجام فعالیت و معاملات تجاری، از جانب آن می نماید.
چه کسانی نمی توانند تاجر باشند
در قسمت های قبل، توضیح دادیم که تاجر کیست و گفتیم که معنی و تعریف انواع تاجر چیست. در این قسمت، قصد داریم به این پرسش، پاسخ دهیم که چه کسانی، نمی توانند تاجر باشند؟ برای پاسخ به این پرسش، از مفاد مواد قانون تجارت، قانون مدنی و قانون امور حسبی، کمک خواهیم گرفت. کسانی که نمی توانند تاجر باشند، عبارتند از:
افراد فاقد اهلیت: بر اساس ماده 190 قانون مدنی، یکی از شروط اساسی صحت معاملات، برخورداری از اهلیت می باشد. بنابراین، مجنون دایمی یا مجنون ادواری، در دوره هایی که دچار جنون است و صغیر غیر ممیز، یعنی کودکی که به سن بلوغ شرعی نرسیده (9 سال در دختران، 15 سال در پسران)، قادر به انجام معاملات تجاری نمی باشند.
افرادی که به موجب قانون و محکومیت های تبعی، از انجام برخی مشاغل، نظیر داشتن و یا تاسیس شرکت، منع شده اند.
اتباع بیگانه نمی توانند در ایران مشغول به کار شوند. مگر آنکه اولا دارای روادید (جواز) ورود با حق کار مشخص بوده و ثانیا مطابق قوانین و آیین نامه های مربوط، اقام به ثبت درخواست کد فراگیر و پروانه کار دریافت نمایند.
قضات، حق اشتغال به تجارت را ندارند.
سردفتران، حق اشتغال به تجارت را ندارند.
در ادامه بخوانید: انواع ورشکستگی
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تاجر و انواع آن در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تاجر و انواع آن پاسخ دهند.
سوالات متداول
1- تاجر کیست ؟
به موجب قانون تجارت تاجر به اشخاصی گفته می شود که به تجارت می پردازند و آن را شغل معمول خود قرار داده اند که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
2- انواع تاجر کدام است؟
انواع تاجر بر مبنای تمایز میان اشخاص حقیقی و حقوقی به دو دسته تاجر حقیقی و تاجر حقوقی تقسیم بندی می شود که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
3- چه کسانی نمی توانند تاجر باشند؟
افرادی که نمی توانند تاجر باشند شامل افراد فاقد اهلیت قانونی نظیر برخی محجورین و سایر افرادی می باشند که توضیحات آن در متن مقاله ارایه شده است.
تاجر و الزامات وی
با گسترش روزافزون علم اقتصاد و فعالیت های بازرگانی و تخصصی شدن آن لزوم هرچه بیشتر تبیین و توضیح اینکه تاجر چه کسی است و چه شرایطی برای تاجر بودن الزامیست بیشتر احساس می گردد.با توجه به گستره این حوزه حقوقدانان برجسته به بررسی ابعاد مختلف حقوقی این فعالیتها در قالب حقوق تجارت پرداخته اند.حقوق تجارت به مباحثی همچون تاجر و الزامات وی،شرکتهای تجاری و انواع آن،اسناد تجاری و ورشکستگی می پردازد و ابعاد حقوقی و قانونی آن را مورد بررسی و مداقه قرار می دهد.در کشور ما نیز از دیر باز حقوقدانان برجسته ای در این حوزه فعالیت دارند که میتوان به وکلای متخصص در امور قراردادهای تجاری و همچنین وکلای متبحر در امور تصفیه و ورشکستگی اشاره نمود.معاملات تجاری و قراردادهای تجاری از مهمترین موضوعات مبتلا به حقوقی می باشد که بررسی نظرات دکترین حقوق واساتید برجسته می تواند بسیار مثمر ثمر باشد.با توجه به گسترده بودن مباحث حقوق تجارت ،در این مقاله صرفا به مبحث تاجر و شرایط الزامی که برای وی در قانون مقرر شده خواهیم پرداخت.
تعریف تاجر
تاجر در لغت به معنای بازرگان وهرکس است که به دادوستد و خرید و فروش کالایی می پردازد.در حقوق تجارت و به موجب ماده ۱ قانون تجارت تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجاری قرار دهد.کسبه جزء نیز که در مواد ۶و۱۹ قانون تجارت بیان شده تاجر محسوب می شوند اما بسیاری از الزامات تاجر را ندارند.شایان ذکر است منظوز از شغل معمولی صرفا و الزاما تکرار عمل نیست و صرف تکرار سبب تاجر تلقی شدن شخص نمی شود،بلکه منظور این است که هدف از آن شغل و فعالیت امرار معاش باشد.
از منظر قانون،مطابق با ماده۱ قانون تجارت که اشعار می دارد:((تاجر کسی است که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی به نام و به حساب خود قرار بدهد))چنین استنباط می شود که تاجر بودن مستلزم عناصری است که به اختصار به شرح آن می پردازیم.
عناصر تاجر بودن
- وجود شخص:منظور از کلمه کسی در تعریف شخص تاجر مقرر در ماده ۱ قانون تجارت عبارت است از همه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی.
- انجام معاملات تجاری ذاتی:منظور از معاملات تجارتی مذکور در ماده ۱،همان اعمال تجاری ذاتی ماده۲ قانون تجارت است که در بخش های بعدی بدان اشاره خواهیم کرد.
- انجام معاملات تجاری،به عنوان شغل معمولی با هدف امرار معاش
- انجام معاملات تجاری به نام و به حساب خود شخص
انواع شخص تاجر
همانطور که مطرح شد منظور از شخص در ماده۱ قانون تجارت کلیه اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی می باشد.در این گفتار به بررسی انواع اشخاص می پردازیم:
- اشخاص حقیقی:منظور هر فردی است که توان قانونی برای انجام کار تجاری داشته باشد،ضمنا مشمول ممنوعیت های قانونی نیز نباشد.
- اشخاص حقوقی:منظور شرکتها و موسسات می باشد که به دو دسته تقسیم می گردند:
الف)موضوع حقوق عمومی:که شامل دولت،موسسات عمومی غیر دولتی و شرکتهای دولتی می باشد که شایان ذکر است،دولت تاجر محسوب نمی شود.زیرا که با هدف سود آوری به این امور نمی پردازد بلکه وظیفه ی اداره مملکتی اش انجام امور فوق را ایجاب می نماید.همچنین موسسات عمومی غیر دولتی نیز تاجر محسوب نمی شوند زیرا هدف اصلی آنها ارائه خدمات است و نمی توانند تاجر باشند،همانند کمیته امداد امام خمینی یا شهرداری ها.اما شرکتهای دولتی که فعالیت تجاری می کنند تاجر هستند و بیشتر در قالب شرکتهای سهامی عام فعالیت می نمایند.
ب)موضوع حقوق خصوصی:منظور شرکتهای تجاری بخش خصوصی هستند که تاجر محسوب می شوند و به دو صورت فعالیت می کنند.یا شکلا تجاری هستند یا موضوعا تجاری هستند.شرکتهایی که صرف نظر از نوع فعالیت آنها همین که در قالب معین شده در قانون تشکیل شوند تجاری هستند،چه عملیاتشان تجاری باشد چه نباشد.این نوع شرکتها را اصطلاحا شکلا تجاری گویند که فقط شامل شرکتهای سهامی می شود.
اما دسته دوم شرکتهایی هستند که شرط تجاری بودن آنها انجام عملیات تجاری است.که عبارتند از شرکتهای با مسئولیت محدود،شرکت تضامنی،شرکت نسبی،شرکت تعاونی و شرکت های مختلط(بند ۲ تا ۷ ماده ۲۰ قانون تجارت)
محدودیت ها و استثنائات آزادی تجارت
اصولا هر شخصی می تواند به عنوان یک شخص مشمول ماده ۱ قانون تجارت شود و با وجود سایر شرایط تاجر به شمار آید.البته بر این اصل استثنائاتی وارد است که ذیلا بیان می شود.
- محدودیت های اشخاص:علی رغم وجود شرایط ماده ۱ قانونگذار برخی از اشخاص را از دخالت در امور تجاری و فعالیتهای بازرگانی منع کرده است و آنها را تاجر نمی شناسد.این اشخاص عبارتند از:سردفتران،قضات،کارمندان گمرک در خصوص حق العمل گمرک،کارمندان دولت در خصوص معاملات دولتی و همچنین اشخاص خارجی و اتباع بیگانه در امور دلالی(ماده۲ قانون دلالان)و تصدی هواپیمایی(ماده۹ قانون هواپیمایی کشوری) و بانکداری.
- محدودیت های موضوعی:اموری هستند که یا در انحصار دولت قرار دارند مانند موضوعات اصل۴۴ قانون اساسی و دخانیات یا مستلزم مجوز دولتی هستند مانند عمل دلالی،نمایش فیلم،آژانس مسافرتی،حمل و نقل هوایی و تاسیس انبار های عمومی.
به نظر می رسد اگر شخصی بدون توجه به محدودیت ها ی مذکور اقدام به تجارت نماید شاید عمل وی همچنان تجارتی به شمار آید ولی وی دیگر تاجر نخواهد بود چرا که برای کار غیر قانونی نمی توان آثار قانونی بار کرد.
کسبه جزء
کسبه جزء اشخاصی هستند که در یک محدوده مشخصی فعالیت اقتصادی دارند و اگر چه تاجر محسوب می شوند اما الزاماتتاجر بودن را ندارند و همچنین مشمول مقررات ورشکستگی نیز نمی شوند.
مطابق نظامنامه جدید ماده ۱۹ قانون تجارت آن دسته از کسبه،پیشه وران،تولید کنندگان و نظایر آنها که میزان فروششان سالانه از مبلغ یکصد میلیون ریال تجاوز نکند کسبه جزء محسوب میگردند.همچنین ارائه دهندگان خدمات در هر زمینه ای که مبلغ دریافتی آنها در قبال خدمات ارائه شده در سال از مبلغ پنجاه میلیون ریال تجاوز نکند نیز کسبه جزء محسوب می شوند و الزامات تاجر بودن را ندارند.یعنی مکلف به ثبت نام در دفتر ثبت تجاری و داشتن دفاتر تجاری نیستند و همچنین مشمول قوانین ورشکستگی نیز نمی شوند.
اعمال تجاری
همانطور که بیان گردید تاجر کسی است که شغل معمولی خود را اعمال تجاری قرار دهد.با توجه به ماده ۲ قانون تجارت اعمال تجاری ذاتی به شرح ذیل می باشند:
- خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد .
- تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوایی به هر نحوی که باشد.
- هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره.
- تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
- تصدی به عملیات حراجی
- تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی
- هر قسم عملیات صرافی و بانکی
- معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
- عملیات بیمه بحری و غیر بحری
- کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آنها.
پس هر کسی که اعمال فوق الاشاره را شغل معمول خود قرار دهد تاجر محسوب می شود مگر اینکه جزء استثنائات آزادی تجارت که قبلا بدان اشاره شد،باشد.
شایان ذکر است مطابق ماده ۴ قانون تجارت معاملات غیر منقول به هیچ وجه تجارتی محسوب نمی شود.اما عده ای قائل به وجود یک استثناء برای ماده۴ هستند و آن ماده ۵ قانون تملک آپارتمانها است.به موجب قانون مذکور انواع شرکتهای تجاری موضوع ماده ۲۰ قانون تجارت که اقدام به خرید غیر منقول با قصد ساختمان خانه و آپارتمان و محل کسب،به منظور سکونت یا پیشه یا اجاره یا فروش می کنند و اساسا برای این موضوعات تشکیل می شوند با این کار یک عمل تجاری ذاتی انجام می دهند.
دسته دیگری از اعمال تجاری در ماده ۳ قانون تجارت مطرح شده است که اگر توسط شخص تاجر انجام بگیرد تجاری محسوب می شود که اصطلاحا به این فعالیتها اعمال تجاری تبعی گفته می شود.
الزامات تاجر
همانطور که عنوان شد شخص تاجر موظف و همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر ملزم به رعایت مقرراتی است که مطابق قانون برای وی پیش بینی شده است،که عدم انجام هر یک از این الزامات می تواند تبعات و مجازات هایی را برای تاجر به دنبال داشته باشد.از جمله این الزامات می توان به داشتن دفاتر تجاری و ثبت در دفاتر ثبت تجارتی اشاره کرد.
دفاتر تجارتی
هر تاجری که مشمول قانون تجارت است ملزم به تهیه و تکمیل دفاتر تجارتی می باشد که انواعی دارد که اشاره می گردد:
- دفتر روزنامه:دفتری است که در آن هرچیزی اعم از امور تجاری و غیر تجاری باید ثبت گردد.مواردی همچون مطالبات و دیون،داد و ستد تجاری،معاملات راجع به اوراق تجاری اعم از خرید و فروش و ظهر نویسی،کلیه واردات و صادرات تجارتی و وجوه برداشتی جهت مخارج شخصی که همه روزه باید تنظیم گردد.
- دفتر کل:دفتری است که در آن تمامی موارد مذکور در دفتر روزنامه،به صورت دسته بندی و مرتب ثبت می شود و هر هفته باید تنظیم گردد.
- دفتر دارایی:دفتری است که در آن صورت جامعی از کلیه دارایی منقول و غیر منقول و دیون و مطالبات سال گذشته ثبت و امضاء می شود.این دفتر هر ساله و تا پانزدهم فروردین سال بعد باید تنظیم شود،که معادل کنونی آن همان ترازنامه می باشد.
- دفتر کپیه:دفتری است که کلیه مراسلات و مخابرات و صورت حساب های صادره و وارده در آن به ترتیب ثبت می شود.این دفتر زمانبندی خاصی ندارد و هر وقت که لازم باشد یعنی صادره ای یا وارده ای باشد باید ثبت شود.
شایان ذکر است به استثناء دفتر کپیه تمامی دفاتر فوق باید توسط نماینده ی اداره ثبت امضاء گردد و تجار موظف هستند تمام دفاتر فوق را از ختم هر سال مالی لا اقل تا ۱۰ سال نگاه دارند.
نکته قابل توجه آن است که در شرکت های سهامی عام و خاص به موجب ماده ۲۳۲ لایحه اصلاحی،تنظیم ترازنامه ضروری است،لذا علاوه بر اینکه می تواند دفتر دارایی داشته باشد حتما می بایست ترازنامه هم تنظیم کند.
ثبت در دفتر ثبت تجارتی
دفتر ثبت تجارتی،دفتری است برای ثبت نام بازرگانان،تجار،بنگاه های بازرگانی و اطلاعات راجع به آنها که زیر مجموعه ی اداره ثبت به حساب می آید.کلیه اشخاصی که در ایران به شغل تجارت اشتغال دارند،اعم از ایرانی و خارجی باید در همان محل خود که دفتر ثبت تجارتی وجود دارد ،اسم خود را ثبت نمایند.
کسی که مطابق قانون اعمال وی تجاری محسوب می شود حتی اگر نام خود را در این دفتر به ثبت نرساند تاجر محسوب می شود و ثبت در این دفتر تنها اماره قضایی بر تاجر بودن فرد محسوب می شود.
نتیجه گیری
با توجه به موارد پیش گفته در خواهیم یافت که چه شخصی و با چه شرایطی تاجر محسوب می گردد و وی مشمول چه الزاماتی خواهد بود.البته شایان ذکر است که این گفتار شرح مختصری بر شناسایی و الزامات تاجر بود و توصیه میگردد برای بررسی دقیق تر و شناسایی بیشتر ابعاد این بحث به نوشتار های اساتید مجرب و بزرگ حقوق تجارت مراجعه گردد.
و به همين علت نيازمندي به وكلاي متخصص كه در زمينه ي تجاري فعاليت داشته باشند بيشتر احساس ميشود، و شديداً توصيه ميشود كه در امور تجاري به هيچ عنوان بدون وكيل تجاری وارد نشويد و از ابتدا كه در صدد انعقاد يك قرارداد هستيد از همراهي یک وکیل پایه یک دادگستری و يك وكيل متخصص در حوزه ي اسناد تجاری مانند چک صیادی از وکیل چک و سفته از وکیل سفته و قراردادهاي تجاري و یا مطالبه وجه التزام از وکیل مطالبه وجه التزام بهره بگيريد.
وکیل حقوقی در موسسه حقوقی رای مثبت با سال ها تجربه فعالیت موفق حقوقی در قراردادها و دعاوی تجاری ایران و سایر کشورها، وبا همکاری وکلای توانمند خود و وکیل قرارداد معتقد است اعتماد و اطمینان موکلین بهترین سرمایه و تبلیغ برای ما بوده و با استفاده از تجارب و علم به روز، سعی در کسب اطمینان بیشتر از جانب موکلین حوزه ی تخصصی دعاوی تجاری بوده است.
همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر
معاملات تجاری معاملاتی هستند که به قصد انتفاع انجام می شوند. قانون تجارت به جای تعریف منطقی، طی 10 بند در ماده 2، انواع معاملات تجاری را به شرح ذیل احصاء کرده است : معاملات تجاری از قرار ذیل است :
1- خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد ،
2- تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب و هوا به هر نحوی که باشد ،
3- هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری ( کمیسیون ) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رساندن ملزومات و غیره ،
4- تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد ،
5- تصدی به عملیات حراجی ،
6- تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی ،
7- هر قسم عملیات صرافی و بانکی ،
8- معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیرتاجر باشد ،
9- عملیات بیمه بحری و غیربحری ،
10- کشتی سازی و خرید و فروش کستی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن ها
و در ماده 3 نیز تصریح کرده است : معاملات غیرمنقول به هیچ وجه تجاری محسوب نمی شود.
ایرادهای اساسی به شرح ذیل به نحوه بیان قانون وارد است :
اولاَ – ذکر موارد معاملات تجاری به جای تعریف منطقی از آن، به ویژه به صورت حصری، این اشکال را دارد که همواره موارد جدیدی در تجارت ظهور می کند که در زمان تصویب قانون وجود نداشته است، مانند ارائه خدمات اینترنتی.
ثانیاَ- در حالی که کشاورزی به ویژه صنعتی آن یک تجارت پر سود محسوب می شود، به سختی می تواند تحت عناوین فوق قرار گیرد.
ثالثاَ- قانون ، معاملات غیرمنقول را از اعمال تجاری خارج ساخته و این در حالی است که خرید و فروش املاک به ویژه انبوه سازی ، از مشاغل پرسود تجاری محسوب می شود.
از آنجا که تعبیر دیگر از معاملات تجاری قراردادهای تجاری است لازم است به ارکان قراردادهای تجاری نیز اشاره گردد :
الف- قصد طرفین و رضای آن ها
ب- اهلیت طرفین
ج- موضوع معین که مورد معامله باشد.
د- مشروعیت جهت معامله .
- سوال : اگر یک شرکت تجاری اقدام به معامله اموال غیرمنقول نماید، این معامله تجاری است یا غیرتجاری ؟
در این زمینه ما با دو ماده مواجهیم : 1/ بند چهارم ماده 3 ق. ت که کلیه معاملات شرکت های تجاری را تجاری می داند و 2/ ماده 4 ق. ت که معامله اموال غیرمنقول را به هیچ وجه تجاری نمی داند . در تعارض این دو ماده ترجیح با ماده 4 ق. ت است ، چرا که بنابر این ماده معامله اموال غیرمنقول به هیچ وجه تجاری نیست. عبارت " به هیچ وجه " در متن این ماده می رساند که حتی اگر چنین معاملاتی توسط شرکت های تجاری صورت گیرد، باز هم تجاری محسوب نمی گردند. البته در خصوص شرکت های تجاری استثنایی وجود دارد و آن ماده 2 ل. ا. ق. ت مصوب 1347 است که معاملات اموال غیرمنقول توسط شرکت های سهامی را به تبع شرکت، اعمال تجاری تبعی محسوب کرده اند.
- سوال : آیا لازم است که موضوع شرکت تجاری، اعمال تجاری مذکور در ماده 2 ق. ت باشد، یا شرکت تجاری می تواند به اعمالی غیراز اعمال مذکور در همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر ماده فوق مشغول گردد ؟
قانون تجارت در مواد متعددی اشاره دارد که شرکت تجاری باید برای موضوعات تجاری تشکیل گردد و موضوع فعالیت خود را اعمال تجاری قرار دهد، اما درباره شرکت های سهامی به یک استثناء برمی خوریم. چرا که بنابر ماده 2 ل.ا.ق.ت شرکت های سهامی می توانند در موضوعاتی خارج از اعمال تجاری، فعالیت کنند. صرف این که شرکتی به صورت شرکت سهامی تشکیل شده باشد، کافی است که این شرکت را تجاری قلمداد کتیم. هر چند که این شرکت به اعمال تجاری مشغول نباشد.
همه چیز درباره تجار و تعریف تاجر
مطابق ماده یک قانون تجارت، تاجر کسی است که به امور تجاری بپردازد ، وفق ماده 2 قانون تجارت، معاملات تجاری از قرار ذیل است :
1- خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از این که تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
2- تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب و هوا به هر نحوی که باشد.
3- هر قسم عملیات دلالی یا حق العمل کاری ( کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد می شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره
4- تاسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر این که برای رفع حوائج شخصی نباشد.
5- تصدی به عملیات حراجی
6- تصدی به هر قسم نمایشگاه های عمومی
7- هر قسم عملیات صرافی و بانکی
8- معاملات برواتی اعم از این که بین تاجر و یا غیرتاجر باشد.
9- عملیات بیمه لحری و غیربحری
10- کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و کشتی رانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن ها
تعریف ماده یک قانون تجارت، از تاجر تنها در مورد اشخاص حقیقی به طور کامل صدق می کند والا شرکت های تجاری، تاجرند ، حتی در فرضی که موضوع فعالیت شرکت – مانند شرکت سهامی – تجاری نباشند ( ماده 3 قانون تجارت ) .با این ترتیب، دو نوع تاجر در جهان تجارت وجود دارند : تجار حقیقی و تجار حقوقی که انحصاراَ در قالب شرکت های تجاری جلوه می کنند.
- اعمال تجاری شرکت های تجاری
به موجب بند 4 ماده 3 قانون تجارت کلیه اعمال شرکت های تجاری جنبه تجاری دارد، جز اعمال غیرمنقول آن ها که طبق ماده 4قانون تجارت به هیچ وجه تجارتی نیستند، چه برای اشخاص حقیقی باشند چه برای شرکت ها. اینکه کلیه معاملات شرکت های تجاری، تجاری است منطقی است، زیرا شرکت ها حیات مدنی ندارند و برای آن ها حوائج شخصی قابل تصور نیست.
همچنین اعمال شرکت های تجاری، تجاری است چه شرکت به لحاظ موضوع تجاری باشد ( مثل شرکت های تضامنی، نسبی ، بامسئولیت محدود ، مختلط سهامی و غیرسهامی ) و چه به لحاظ شکل تجاری تلقی شود ( مانند شرکت های سهامی عام و خاص ). شرکت های نوع اخیر را برای انجام امور غیرتجاری ( بهره برداری از معدن ، کشاورزی یا شغل آزاد ) نیز می توان ایجاد کرد.
البته، اعمال شرکت های تجاری همواره تجاری تبعی نیست، بلکه اگر از اعمال مندرج در ماده 2 قانون تجاری باشد، ذاتاَ تجاری است.
- اعمال تبعی فرعی :
برخی تعهدات به سبب وجود یک قرارداد یا رابطه حقوقی اصلی ایجاد می شوند، از جمله سفته ، چک ، رهن و ضمانت. سوالی که مطرح است این است که آیا اگر این تعهدات فرعی به سبب یک قرارداد یا رابطه اصلی تجاری ( مانند بیع تجاری، حمل و تقل و کشتی سازی ) به وجود آمده باشند، تجاری تلقی می شوند ؟ در پاسخ به این سوال گفتنی است :
سفته چون ذاتاَ تجاری نیست – برخلاف برات که عمل تجاری ذاتی است ( بند 8 ماده 2 ق.ت ) – صدور و ظهرنویسی و ضمانت آن تجارینیست، مگر برای امر تجاری ( مثل بیع تجاری ) صورت گرفته باشد. پس اگر خریدار یک بیع تجاری، بابت پرداخت ثمن سفته ای صادر کرده باشد، سفته اش تجاری است. این چنین است صدور و ظهرنویسی و ضمانت چک، زیرا چک نیز ذاتاَ تجاری نیست. ( ماده 314 قانون تجارت ).
در ارتباط با رهن، باید بین فرضی که تاجری معامله ای تجاری انجام می دهد و برای تضمین پرداخت ثمن معامله مالی را به وثیقه می گذارد و فرضی که برای تضمین این معامله شخص ثالثی مالی به وثیقه می گذارد، تفکیک کرد. در صورت اول رهن را باید تجاری و در صورت دوم مدنی تلقی کرد. همین قاعده در ضمانت نیز صادق است؛ یعنی اگر ضمانت بین دو تاجر برقرار شود و راجع به یک معامله تجاری باشد، جنله تجاری خواهد داشت، اما اگر غیرتاجر برای این معامله تجاری ضامن تاجر شود، ضمانت جنبه تجاری ندارد بلکه ضمانت در این جا معامله ای است که برای حوائج تجاری ضامن انجام نمی شود تا مطابق بند 2 ماده 3 قانون تجارت معامله تجاری تبعی باشد.
دیدگاه شما